Władysławowo – nazwa pamiątkowa

Skąd wzięła się nazwa miasta Władysławowo? Od kiedy nazwa jest stosowana? Dlaczego jest to nazwa pamiątkowa? Czym różni się nazwa pamiątkowa od dzierżawczej?

Początki istnienia miejscowości

Miasto Władysławowo powstało na terenie starych – udokumentowanych od XIII–XIV wieku – wsi: Wielkiej Wsi, Cetniewa, Poczernina i Chałup (obecnie Chałupy to osobna wieś).

W 1938 r. wybudowano port rybacki Władysławowo. W 1952 r. została utworzona gmina Władysławowo, a w 1963 r. osiedle Władysławowo otrzymało prawa miejskie.

Administracyjnie miasto dzieli się na pięć dzielnic: Cetniewo, Hallerowo, Śródmieście, Szotland, Żwirowa. Oficjalnie wyróżnia się jeszcze jako część miasta Poczernino, niestanowiące jednak osobnej dzielnicy i wchodzące w skład Cetniewa. Mieszkańcy wyróżniają także Osiedle 1000-lecia i Sosnowo.

Pochodzenie nazwy Władysławowo

Nazwa dzisiejszego miasta Władysławowo należy do grupy nazw pamiątkowych osobowych, ponieważ nawiązuje do starej nazwy z XVII wieku. W latach trzydziestych XVII wieku król Władysław IV, aby wzmocnić możliwości obronne Pucka, zainicjował budowę dwóch fortów. Jak donoszą źródła, na ich budowę dał pieniądze z własnej szkatuły. W 1635 r. jeden z fortów, a później port warowny, nosił nazwę pochodzącą od imienia króla – Władysław (dokument z 16 września 1635 r.) lub Władysławowo (dokument z 15 grudnia 1635 r.). W 1938 r. nazwę Władysławowo nadano portowi rybackiemu, a po II wojnie światowej w 1952 r. – miejscowości przy porcie, która od 1963 r. stanowi miasto Władysławowo. W ten sposób miasto posiada nazwę na pamiątkę imienia króla Władysława IV i dlatego jest to nazwa pamiątkowa odosobowa.

Herb miasta

Przyjęty w 1972 r. herb miasta, na którym widnieje korona królewska w kształcie litery W i ryba, nawiązuje do XVII-wiecznego portu wojennego, króla Władysława IV i portu rybackiego.

Nazwy pamiątkowe

Jak pisał Zygmunt Brocki, w Polsce nazwy pamiątkowe odosobowe „są stosunkowo nieliczne”. Co ciekawe, na terenie wokół Zatoki Puckiej występuje kilka takich nazw. Jednocześnie z nazwą portu warownego i osady wojskowej Władysławowo powstała tu nazwa mniejszego fortu Kazimierz na cześć Jana Kazimierza – późniejszego króla, który był bratem króla Władysława IV. W tekście źródłowym z 1635 r. widnieje nazwa Casimirianum.

Do nazw pamiątkowych zalicza się m.in. nazwę Wejherowo oraz Hallerowo. Ta ostatnia nazwa powstała po I wojnie światowej dla willowego osiedla położonego niedaleko Wielkiej Wsi. Nazwa Hallerowo została utworzona od nazwiska generała Józefa Hallera (1873–1960), dowódcy wojsk, które w 1920 r. objęły Pomorze.

Do grupy nazw pamiątkowych odosobowych zalicza się np. Mrągowo i Giżycko. Nawiązują one do nazwisk: Mrągowiusz (czy tak ma zostać???? Nie Mrongowiusz jak dalej?) i Gizewiusz (Giżycki). Krzysztof Mrongowiusz (1764–1855) był filozofem, językoznawcą, tłumaczem, jednym z pierwszych badaczy folkloru Kaszubów, natomiast Gustaw Gizewiusz (1810–1848) był polskim działaczem społeczno-narodowym i politycznym, literatem, folklorystą, publicystą, tłumaczem, obrońcą i propagatorem języka i kultury polskiej na Mazurach.

Nazwy pamiątkowe a nazwy dzierżawcze

Przy okazji warto przypomnieć, że nazwy pamiątkowe odosobowe upamiętniają zwykle założycieli lub współzałożycieli nowych osad oraz osoby zasłużone na danych ziemiach, natomiast nazwy dzierżawcze nawiązują do właścicieli danej miejscowości. Nazw dzierżawczych w języku polskim jest bardzo dużo.

Barbara Ellwart

[dkpdf-button]
Strona korzysta
z plików Cookies.
Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na ich używanie. Dowiedz się więcej