Lato w pełni. Wiele osób wybiera się nad morze – do Sopotu. Od czego wywodzi się nazwa Sopot; czy od łoskotu lub sapania, czy od szumiącego potoku, czy od błota, a może od nazwy szóstego dnia tygodnia sobota?

Historia nazwy miasta

Na ziemiach, gdzie teraz mieści się Sopot, już w VIII w. stał gród. O wsi Sopot przekazanej przez Mściwuja II cystersom oliwskim można przeczytać w dokumencie z 1283 r. Tam widnieje stary zapis Sopoth (czyt. Sopot), który powtarza się również w późniejszych źródłach, np. z 1291 r. i tak aż do najnowszych czasów, choćby zapis Sopot z 1890 r. w „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”.

Nazwa zaczynająca się od litery „Z-” Zoppot (wym. Copot) pojawiła się dopiero w nowszych czasach. Zastępowanie nagłosowego słowiańskiego „s-” przez niemieckie „z-” jest znane, bo często występowało, np. Sosna (Zossen), Sobota (Zobten), Sucha (Zauche).

Przed I wojną światową i w latach późniejszych używano obok form: Sopot, do Sopotu również form w liczbie mnogiej: Sopoty, do Sopot, w Sopotach. Jeszcze w latach 50. i 60. XX w. można było usłyszeć nazwę Sopoty.

W gwarach kaszubskich i w krajach słowiańskich również występuje forma Sopoty. Zdaniem językoznawców, występowanie nazw miejscowych w formie liczby mnogiej wynika
z ogólnej tendencji do pluralizacji nazw topograficznych. Jednak nazwa nadbałtyckiej miejscowości nie wynikała z tej tendencji.

Dlaczego Sopot przybierał formę liczby mnogiej

Nadbałtycki Sopot w zniemczonej wersji zapisywany był Zoppot, nach Zoppot, in Zoppot. Ponieważ formę nach Zoppot dosłownie tłumaczono „do Sopot”, więc od niej utworzono pluralną mianownikową formę „Sopoty” i miejscownikową „w Sopotach” i dlatego przez pewien czas funkcjonowała forma pluralna „Sopoty”.

Uwaga! Obecnie jedynymi, poprawnymi nazwami naszego nadbałtyckiego miasta są prastare i udokumentowane formy: Sopot, do Sopotu, w Sopocie.

Prasłowiańskie korzenie nazwy

Wielu badaczy interesowało się nazwą „Sopot”. Większość z nich łączyła nazwę z potokami. Jedni wywodzili ją od starej nazwy płynącego przez miasto potoku *Sopot, twierdząc, że nazwa tej rzeczki pochodziła od „sapów”, ‘sapotów”, co znaczyło ‘błota, moczary’, inni uważali Sopot za nazwę hydronimiczną dźwiękonaśladowczą, która służyła w Słowiańszczyźnie do nazywania potoków szumiących i łoskoczących. Dowodzono, że pochodzi ona od czasownika *sopeti (polskie: sapać).

Gdańscy badacze uznają nazwę miasta Sopot za nazwę topograficzną. Zdaniem prof. Huberta Górnowicza z Uniwersytetu Gdańskiego wyraz pospolity „sopot” znaczył ‘potok szumiący, łoskoczący, ’, bo „formant „-ot” tworzy regularne nazwy zjawisk akustycznych typu: łomot, łoskot, stukot, grzmot”,
a potok, od którego pochodzi nazwa, ma na dnie dużo głazów, kamieni i dlatego woda, płynąc po nich, łoskocze.

Popularna nazwa

Mieszkańcy Trójmiasta i wszyscy odwiedzający Sopot uważają, że jest to wyjątkowe miejsce. Miejsce tak, ale – jak się okazuje – nazwa Sopot używana jest powszechnie na terenach zamieszkałych przez Słowian. W Polsce jest np. wieś Sopot w Radomskiem, wieś Sopoty w Ostrołęckiem.

Ludowe etymologie

W XIX w. niektórzy, pisząc o Sopocie, stosowali nazwy: Sobota, Sobótka. Wywodzili oni nazwę od szóstego dnia tygodnia sobota, wyjaśniając, że w letnie soboty gdańszczanie przybywali tutaj na wywczasy. Wyjaśniano, że niemieckie Zoppot to przeróbka pierwotnej nazwy Sobota lub Soboty. Chociaż nikt nie traktuje tych etymologii poważnie, jednak świadczą one
o popularności naszego nadbałtyckiego kurortu.

Barbara Ellwart