Kłopotliwe – mimo i pomimo

Dlaczego stosowanie słów „mimo” i „pomimo” budzi wiele wątpliwości? Co te wyrazy znaczą? Jakie pełnią funkcje? W jaki sposób łączą się z rzeczownikami? Gdzie w sąsiedztwie „mimo” stosujemy przecinek, a gdzie nie? Które sformułowanie jest poprawne „pomimo to” czy „pomimo tego”?

Przyimek,  spójnik czy partykuła

Wyrazy „mimo” i pomimo” bywają różnymi częściami mowy:

1. są przyimkami, np. w zdaniach: Mimo bólu głowy poszła na egzamin. Pomimo różnicy poglądów nie kłócili się.  Mimo wszystko stawał po jej stronie.

2. są spójnikami (o znaczeniu: ‘chociaż’) – w zdaniach: Mimo że nasza drużyna wygrała, mecz nie podobał się kibicom. Wycieczka udała się, pomimo że początkowo wiele osób nie chciało na nią jechać.

3. są partykułami (wprowadzającymi zdanie współrzędne) – Wiedział, że pogoda jest okropna, pomimo to poszedł. Jest wykształcony, ma ciekawy zawód, pomimo to nie może znaleźć pracy.

Przyimki

Przyimki „mimo” i „pomimo” zwykle znaczą to samo i można je stosować wymiennie. Przykładowo:

a) Mimo zakazu rodziców poszedł na mecz. Pomimo zakazu rodziców poszedł na mecz.

b) Pomimo deszczu na dworze było ciepło. Mimo deszczu na dworze było ciepło.

c) Pomimo wszystko bronił brata. Mimo wszystko bronił brata.

Co ciekawe, w przestarzałych sformułowaniach (które teraz są uznawane za błąd) w znaczeniu przestrzennym ‘obok czegoś’ i ‘obok’ stosowano tylko przyimek „mimo”, np.:

Zawsze przechodziła mimo sklepu. [teraz zalecane jest: obok sklepu]

Nie zatrzymała się, przeszła mimo. [zalecane: przeszła obok]. Obecnie ślad przestrzennego znaczenia wyrazu „mimo” zachował się tylko w wyrażeniu „puścić coś mimo uszu”.

Uwaga!

Przyimek „mimo” (lub „pomimo”) łączy się z rzeczownikiem (lub innym wyrazem w jego funkcji) w dopełniaczu, np.: mimo bólu, pomimo zakazu. Dawniej łączył się z wyrazem w bierniku. Taka łączliwość zachowała się w wyrażeniu mimo wszystko.

Spójniki

Spójnik „mimo że” –o znaczeniu „chociaż” – oddzielany jest przecinkiem, ale zawsze przecinek stawia się przed całym spójnikiem „mimo że” i nie rozdziela się jego członów; jak w zdaniach:

Film nie podobał mi się, mimo że grali w nim znakomici aktorzy.

Spotkanie udało się, mimo że wiele osób wątpiło w jego celowość.

Partykuły

Partykuła złożona „pomimo to” (stanowiąca starą konstrukcję z biernikiem) wprowadza zdanie współrzędne o charakterze przeciwstawnym i jest poprzedzana przecinkiem, np. Wiedział, że nie przygotował się do egzaminu, pomimo to poszedł.

„Pomimo to” czy „pomimo tego”

Zgodnie z zasadami należy używać określeń mimo topomimo to. Obecnie obowiązująca zasada wynika z tego, że (jak pisałam powyżej) dawniej słowa mimo i pomimo łączyły się z innymi wyrazami w bierniku, na przykład Ignacy Krasicki w „Myszeidos” pisał: „Mimo tak wielkie płci naszej zalety my rządzim krajem, a nami kobiety”.

Jednak coraz częściej spotykamy wyrażenia „pomimo tego”, np. w zdaniu: Prosiła go o odpowiedź na pytanie, pomimo tego nie odezwał się.

Jak długo będzie obowiązywało „mimo to”? Zobaczymy. Przypuszczam, że uzus znowu zwycięży i „mimo tego” stanie się wyrażeniem poprawnym. Już teraz niektórzy językoznawcy zaczynają je akceptować.

Uwaga!

W zdaniach typu: Mimo tego zakazu, weszli do środka. zaimek „tego” jest użyty poprawnie, ponieważ łączy się on z rzeczownikiem „zakaz”, a nie z przyimkiem „mimo”.

Barbara Ellwart

[dkpdf-button]
Strona korzysta
z plików Cookies.
Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na ich używanie. Dowiedz się więcej