„Solidarność” – wyjątkowe słowo

Co znaczy słowo „solidarność” i jaka jest jego etymologia? Dlaczego Polakom nie wystarcza słownikowa definicja tego pojęcia?

SOLIDARNI
nasz jest ten dzień
zjednoczmy się
bo jeden jest nasz cel.

Tymi słowami kończy się hymn NSZZ „Solidarność”, którego autorami są Jerzy Narbut (słowa) i Stanisław Markowski (muzyka). A co na temat słowa „solidarność” mówią słowniki?

Pochodzenie wyrazu

Przymiotnik solidarny wywodzi się z języka łacińskiego – (in) solidum, co znaczyło ‘za całość’ (łac. solidus = ‘trwały, zwarty’). Jednak język polski przejął to pojęcie za pośrednictwem języka francuskiego – fr. solidaire = ‘solidarny’, czyli ‘poczuwający się do współodpowiedzialności, współdziałania; mający zgodne z kim poglądy, cele; jednomyślny’.

Słownikowe definicje

W Słowniku języka polskiego PWN czytamy, że solidarność to:

  1. ‘poczucie wspólnoty i współodpowiedzialności wynikające ze zgodności poglądów oraz dążeń’
  2. ‘odpowiedzialność zbiorowa i indywidualna określonej grupy osób za całość wspólnego zobowiązania’.

Poza tym Wielki słownik poprawnej polszczyzny podaje ważną informację, że „solidarność” może być z kimś i w czym, np. Był solidarny z kobietami w walce o ich prawa.

NSZZ „Solidarność”

Słowo „solidarność” stało się niezwykle popularne od 1980 roku, kiedy to powstawał Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. Od tego czasu słowo solidarność pojawiło się w wielu nazwach, np.: Akcja Wyborcza „Solidarność”, MS Solidarność (statek zbudowany w latach 1991–92), Tygodnik Solidarność, Magazyn Solidarność, Radio Solidarność (podziemna stacja radiowa – 1982).

Uwaga! Nazwy Związku w postaci: NSZZ „Solidarność” oraz NSZZ „S” są nieodmienne.

Solidarność to coś więcej…

W każdym języku są takie pojęcia, których znaczenie trudno wyrazić kilkoma słowami, ująć w kilku definicjach, niektórzy nawet mówią, że są to słowa magiczne. Nie będę teraz przytaczała teorii semantycznych*), ale faktem jest, że rzeczownik „Solidarność” dla nas Polaków jest wyjątkowym wyrazem, którego znaczenie przekracza to, co zawarte jest w podanych wyżej definicjach, nazwach. Dopiero, gdy przywołujemy słowa św. Jana Pawła II lub bł. księdza Jerzego Popiełuszki, patrona Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, wtedy w pełni oddajemy sens słowa SOLIDARNOŚĆ, zaczynamy rozumieć, że to także miłość, wolność, wspólne dobro…

Ksiądz Jerzy Popiełuszko 28 sierpnia 1983 roku mówił: „Solidarność to jedność serc, umysłów i rąk zakorzenionych w ideałach, które są zdolne przemieniać świat na lepsze”, a Ojciec Święty Jan Paweł II, że „Nie ma wolności bez solidarności” i „nie ma solidarności bez miłości”.

Podczas spotkania w Sopocie w 1999 roku papież, mówiąc o SOLIDARNOŚCI, powiedział, że „ nie ma szczęścia, nie ma przyszłości człowieka i narodu bez miłości, (…) która przebacza, choć nie zapomina, jest wrażliwa na niedolę innych, nie szuka swego, ale pragnie dobra dla drugich; miłości, która służy, zapomina o sobie i gotowa jest do wspaniałomyślnego dawania”. Poza tym, przypomniawszy, że w Gdańsku narodziła się Solidarność, podkreślił, że „było to przełomowe wydarzenie w historii naszego narodu i w dziejach Europy”, że „Solidarność otworzyła bramy wolności w krajach zniewolonych systemem totalitarnym, zburzyła mur berliński i przyczyniła się do zjednoczenia Europy rozdzielonej od czasów drugiej wojny światowej”, że „nie wolno nam tego nigdy zatrzeć w naszej pamięci”, bo to „należy do naszego dziedzictwa narodowego”.

Barbara Ellwart

*) Semantyka to: 1. ‘dział językoznawstwa, którego przedmiotem jest analiza znaczeń wyrazów’, 2. ‘dział semiotyki zajmujący się badaniem związków, jakie zachodzą między wyrażeniami języka a przedmiotami, do których się one odnoszą

[dkpdf-button]
Strona korzysta
z plików Cookies.
Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na ich używanie. Dowiedz się więcej