Do szkoły czas

Wrzesień to dla wielu osób koniec wakacji, urlopu, a początek roku szkolnego i dlatego pod koniec lata wyraz „szkoła” często używany jest i przez uczniów, i przez nauczycieli, rodziców, dziadków. A w jakim znaczeniu używamy tego słowa?

W tym momencie część Czytelników zareaguje: – Też pytanie! Szkoła to nasza stara „buda”! Nad znaczeniem słów najczęściej się nie zastanawiamy. Zwykle wiemy to intuicyjnie, dzięki kontekstowi lub konsytuacji.

Ale – czy zawsze jesteśmy świadomi, jakie znaczenie wyrazu w danej chwili jest używane? Dopiero gdy Anglik lub Niemiec albo małe dziecko dopytuje się, o co chodzi, wtedy zauważamy, ile znaczeń kryje się za jednym słowem i jak precyzyjnie trzeba się wypowiadać, żeby nie było wątpliwości, np.:

czy dać komuś szkołę to znaczy „przekazać budynek w spadku” czy może „zmusić kogoś do ogromnego wysiłku”; albo:

dziś nie ma szkoły – to znaczy, że „budynek został zburzony” albo „zniknął w niewyjaśnionych okolicznościach” czy po prostu „lekcje zostały odwołane i dziś nie trzeba iść do szkoły”.

Wyraz szkoła, podobnie jak wiele innych słów w języku polskim, ma dużo znaczeń.

Szkoła to:

  • instytucja oświatowo-wychowawcza, której zadaniem jest kształcenie i wychowanie (np.: Moja córka uczęszcza do szkoły muzycznej. Dyrektor szkoły pożegnał absolwentów.) oraz
  • siedziba tej instytucji, czyli budynek (W całej szkole wymieniane są okna.), ale także:
  • uczniowie i personel takiej instytucji (Szkoła bierze udział w zawodach sportowych.);
  • nauka, studia, wykształcenie, wyszkolenie zdobyte przez naukę w szkole;

kierunek, metoda w nauce, sztuce, literaturze, których przedstawicieli łączą wspólne poglądy, metody; wyróżniająca się grupa twórców, naukowców o pokrewnych cechach pracy twórczej, związana z wybitną osobistością, z jakimś miastem, narodem; zespół cech charakterystycznych dla tej grupy (Wykład poświęcony był szkole Arystotelesa. Na festiwalu reprezentowali włoską szkołę śpiewu.);

  • nuty, podręcznik do nauki gry na fortepianie, na skrzypcach (Szkoła na fortepian);

a może być jeszcze:

  • w przenośni np. szkoła myślenia, cierpliwości albo szkoła życia;
  • zaś w związku frazeologicznym: (potocznie): można dać komuś szkołę, czyli: np. „zmusić kogoś do ciężkiej pracy” albo: robić coś po szkole, czyli „po lekcjach”.

UWAGA:

Wyraz szkoła ma podobną formę w wielu europejskich językach, co świadczy o tych samych korzeniach. Pochodzi od łacińskiego słowa schola – wywodzącego się z języka greckiego, w którym znaczyło: „wolny czas, odpoczynek, bezczynność, zajęcie, szkoła”.

Pierwotne znaczenie słowa „szkoła” wywołuje u mnie refleksję, że każdy uczeń na początku roku szkolnego powinien odpowiedzieć sobie na pytanie, czy pobyt w szkole oznacza dla niego czas wolny, czy okres wytężonej pracy – bo jak powiedział Arystoteles: Edukacja ma głębokie korzenie, ale jej owoce są słodkie.

Barbara Ellwart

[dkpdf-button]
Strona korzysta
z plików Cookies.
Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na ich używanie. Dowiedz się więcej