Panczenistki na olimpiadzie w Soczi

Podczas Zimowych Igrzysk Olimpijskich 2014 w Soczi Polacy zdobyli sześć medali: cztery złote, jeden srebrny i jeden brązowy. Od 7 do 23 lutego śledziliśmy osiągnięcia sportowców biorących udział w 98 konkurencjach piętnastu zimowych dyscyplin sportowych, ale najwięcej emocji wzbudzały rywalizacje, w których brali udział Polacy. Podziwialiśmy skoki narciarskie Kamila Stocha, biegi narciarskie Justyny Kowalczyk, łyżwiarstwo szybkie w wykonaniu Zbigniewa Bródki, Konrada Niedźwiedzkiego i Jana Szymańskiego oraz polskich panczenistek: Natalii Czerwonki, Katarzyny Bachledy-Curuś, Katarzyny Woźniak i Luizy Złotkowskiej.

 

Tajemnicze rzeczowniki panczenistapanczenistka pojawiały się podczas relacji z Soczi wielokrotnie. O sportowcach i paniach uprawiających zimowe dyscypliny sportowe też słyszeliśmy wiele razy. Ale – nazywanie tych pań ciągle jeszcze sprawia kłopot.

– Czy to są sportsmenki, czy sportowczynie, a może sportswoman – pytają użytkownicy języka polskiego.

 

Panczeniści i panczemy

Dzięki naszym medalistom już nawet ci, którzy nie kibicują na co dzień sportowcom, wiedzą, że łyżwiarstwo szybkie to dyscyplina zimowa, w której celem zawodnika jest jak najszybsze przejechanie na łyżwach określonego dystansu po torze lodowym, ale słowo panczenista do tej pory jest dla wielu osób niezrozumiałe.

A zatem wyjaśniam, że, zgodnie z definicją słownikową, panczenistą nazywa się sportowca uprawiającego łyżwiarstwo szybkie, zaś panczenistką jest kobieta uprawiająca tę dyscyplinę sportową. Z kolei panczema to łyżwa o długim, cienkim ostrzu, przeznaczona do jazdy szybkiej na lodzie.

Wyrazy: panczenistapanczema prawdopodobnie pochodzą od nazwiska rosyjskiego łyżwiarza Aleksandra Panszyma.

 

Sportsmenki czy sportswoman

Początki polskiej terminologii sportowej najczęściej osadza się w okresie międzywojennym. Dopiero w Słowniku języka polskiego z 1915 r. pojawiają się wyrazy nazywające osoby uprawiające sport. Znajduje się tam zapożyczony z języka angielskiego sportsman, z formą oboczną sportsmen oraz ich żeńskie odpowiedniki: sportsmanka/sportsmenka. Obecnie o mężczyźnie mówimy sportowiec i w słownikach znajdujemy informację, że sportsmen to termin przestarzały. Podobnie opisywany jest wyraz sportsmenka – też jako przestarzały, ale nie ma innego wyrazu nazywającego panie uprawiające sport. W języku polskim pojawiały się słowa: sportowczyni, sportówka, lecz się nie przyjęły.

Co ciekawe, w języku potocznym zaczęło występować słowo wuefmenka, nazywające nauczycielkę wuefu, które jest podobne do sportsmenki.

Zdaniem profesora Bogusława Nowowiejskiego, nazwa sportsmenka odczuwana jest nadal jako wyraźnie obca i „logiczniej byłoby kobietę nazwać sportswoman” – analogicznie do biznesmenbizneswoman, jednak najczęściej używana jest nazwa sportsmenka, która nie ma – używając sportowego języka – konkurentki. To oznacza, że obecnie większość użytkowników języka polskiego aprobuje sportsmenkę i to słowo „wygrywa”.

Barbara Ellwart

[dkpdf-button]
Strona korzysta
z plików Cookies.
Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na ich używanie. Dowiedz się więcej