Puck – miejsce zaślubin Polski z morzem

10 lutego 2020 roku w Pucku uroczyście obchodziliśmy 100-lecie zaślubin Polski z morzem. Wspominaliśmy 1920 rok, gdy generał Józef Haller dokonał symbolicznego przejęcia morza nad Zatoką Pucką. 

Teraz proponuję przypomnienie historii Pucka oraz tego, kiedy pojawiły się pierwsze wzmianki o Pucku i jakie jest pochodzenie nazwy Puck.

Puck to kaszubskie miasto leżące u ujścia rzeczki Płutnicy, położone nad zatoką, która od niego wzięła swoją nazwę – Zatoka Pucka. Od 1975 roku Puck jest miastem powiatowym.

Historia Pucka

Pierwsze wzmianki historyczne o osadzie rybackiej Puck pochodzą z VI wieku i już za czasów Świętopełka II i Mściwoja II Puck stał się najważniejszym ośrodkiem gospodarczym nad Zatoką Pucką.

W 1271 lub 1277 roku Puck był już kasztelanią i od tego czasu stał się ważnym centrum handlowym i administracyjnym. W 1309 roku Puck został przejęty przez państwozakonu krzyżackiego. W miejsce kasztelana desygnowano urzędnika krzyżackiego zwanego „rybickim”. Jego zadania polegały na nadzorowaniu żeglugi i rybołówstwa, zajmował się też poborem podatków i czynszów. Na przełomie XIV i XV wieku na terenie zakonnego folwarku wzniesiono zamek. W 1348 r. Puck otrzymał prawa miejskie. Po zawarciu II pokoju toruńskiego (1466 r.) Pomorze Gdańskie wróciło do Królestwa Polskiego, a Puck stał się siedzibą powiatu. W 1491 roku Puck ponownie trafił pod kontrolę Gdańska, gdy król Kazimierz Jagiellończyk zastawił gdańszczanom starostwo. Dopiero pół wieku później król Zygmunt Stary spłacił zobowiązania i miasto wróciło pod zarząd polskich monarchów. W XVI w. za sprawą króla Zygmunta Augusta  Puck stał się ważną bazą królewskiej floty kaperskiej. Na przełomie XVI i XVII w. budowano tu okręty wojenne dla floty Zygmunta III. W 1899 r. Puck otrzymał połączenie kolejowe z Gdańskiem.

10 lutego 1920 roku – po odzyskaniu niepodległości – nad Zatoką Pucką generał Józef Haller dokonał uroczystych zaślubin Polski z morzem. Po pierwszej wojnie światowej Puck był przez pewien czas bazą marynarki wojennej (do czasu zbudowania portu wojennego w Gdyni) i do września 1939 r. bazą lotnictwa morskiego.

Etymologia nazwy Puck

Najstarsze źródła zawierające nazwę Puck pochodzą z 1215 roku. Znajdują się tam zapisy: Puyczk i Pulzk. Potem – w XIII wieku – nazwę zapisywano także między innymi jako: Puzk, Pulzig, Putzik, Puczsko, a w następnych wiekach np.: Puwczig, Putzk, Puck (1457 r.), Pucko (1565).

Nazwa miejscowości jest topograficzna*). Została utworzona od nazwy płynącej tu rzeki Pulnica, po usunięciu z niej hydronimicznego**) formantu „-nica”. Nazwa rzeki jest zapisywana w źródłach między innymi jako: Pulnitza (1285), Putnicza (1342), Plutnica (1627), Płutnica (1936). Co do pochodzenia nazwy rzeki są różne wersje. Jedna z nich głosi, że nazwa rzeki wywodzi się od wyrazu „puta” rozumianego jako ‘kałuża’.

Przymiotnik od Puck w języku literackim brzmi pucki, zaś po kaszubsku – pucczi. Zgodnie ze Słownikiem ortograficznym PWN mieszkaniec Pucka to pucczanin (nie ma pucczanina, rozmawiam o pucczaninie), a mieszkańcy (w liczbie mnogiej) pucczanie (nie ma pucczan). Natomiast kaszubska nazwa mieszkańca Pucka to pucan, a wielu mieszkańców (w liczbie mnogiej) – pucanie.

Barbara Ellwart

*)Nazwa topograficzna to: nazwa miejscowa, która ma swoje źródło w ukształtowaniu terenu lub jego właściwościach.

**) Hydronimia to: 1. ‘dział onomastyki zajmujący się badaniem nazw rzek, jezior i innych wód’, 2. ‘całość nazw wód danego obszaru’.

[dkpdf-button]
Strona korzysta
z plików Cookies.
Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na ich używanie. Dowiedz się więcej