Problemy z 1 procentem
Do końca kwietnia rozliczamy PIT-y i przekazujemy 1 procent podatku na działalność organizacji pożytku publicznego. Wiele osób pyta, jak należy powiedzieć: Mam kłopot z przekazaniem 1%. Która forma jest poprawna: jednego procenta czy jednego procentu?
Odpowiedź na powyższe pytanie jest krótka – obie formy są poprawne. Można powiedzieć:
„Mam kłopot z przekazaniem 1 (jednego) procenta” oraz „Mam kłopot z przekazaniem 1 (jednego) procentu”.
Zrozumiałe są jednak wątpliwości osób posługujących się językiem polskim, ponieważ stosowanie w dopełniaczu (w liczbie pojedynczej) formy procenta lub procentu stanowi wyjątek od zasady.
Wyjątkowo – tylko wtedy, gdy rzeczownik procent występuje z liczebnikiem jeden, można wymiennie stosować w dopełniaczu dwie formy: procenta lub procentu; np. zabrakło mu jednego procenta lub zabrakło mu jednego procentu.
Natomiast bez liczebnika „jeden” wyraz „procent” w dopełniaczu liczby pojedynczej zawsze przybiera formę: „procentu”, np.:
Te krople nie zawierają wysokiego procentu alkoholu.
Nie znalazł brakującego procentu.
Jest to zgodne z odmianą słowa procent przez przypadki
Rzeczownik procent odmienia się przez przypadki następująco:
przypadek | w liczbie pojedynczej | w liczbie mnogiej |
M. | procent | procenty |
D. | procentu | procentów |
C. | procentowi | procentom |
B. | procent | procenty |
N. | procentem | procentami |
Msc. | procencie | procentach |
W. | procencie! | procenty! |
Gdyby nie było odstępstw od tej odmiany rzeczownika procent, wtedy użytkownicy polszczyzny nie mieliby kłopotów, ale, niestety, żeby poprawnie posługiwać się tym wyrazem trzeba znać jeszcze dodatkowe zasady.
„Procenty” w połączeniu z liczebnikami
Najwięcej problemów mamy z procentami w liczbie mnogiej.
1. Wyraz procent – w połączeniu z liczebnikami oznaczającymi całości (typu: dwa trzy, pięć, sześćdziesiąt) – w mianowniku, dopełniaczu i bierniku (w liczbie mnogiej) występuje w formie procent.
Przykłady:
Dziewięćdziesiąt cztery procent wyborców wzięło udział w głosowaniu.
Jan nie ma pięciu procent (Nie! procentów) poparcia.
Anna zrezygnowała z dziesięciu procent wynagrodzenia.
Na wykresie widzę tylko pięć procent.
2. Inna jest sytuacja, gdy wyraz procent (w liczbie mnogiej) łączy się z liczebnikami w celowniku, narzędniku lub miejscowniku, ponieważ wtedy zachowuje tradycyjne końcówki fleksyjne, np. w:
l celowniku, np.: Sześciu procentom uczniów nauczyciele wręczyli nagrody.
l narzędniku, np. Spotkaliśmy się z pięćdziesięcioma procentami pracowników.
l miejscowniku, np. Miał rację w dziewięćdziesięciu procentach.
Z ułamkami zawsze „procent”
Jeżeli rzeczownik „procent” występuje w połączeniu z liczebnikami ułamkowymi, to zawsze przyjmuje formę mianownikową procent, np.:
l 20,5% – Dwadzieścia i pół procent zysków należy do niego.
l 30,3% – Z trzydziestoma i trzema dziesiątymi procent wygra wybory.
l 0,8% – Zadowolił się ośmioma dziesiątymi procent.
Barbara Ellwart