Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego[1] skłania do refleksji na temat tego, jak mówimy i piszemy. Dlaczego nadużywamy niektórych wyrazów, np. nagminnie powtarzamy wyraz „fajny” zamiast korzystać z bogatego słownictwa polszczyzny.

Przymiotnik „fajny” od wielu lat zadomowił się w polszczyźnie. Słyszymy go na ulicy, w radiu, telewizji, w Internecie, występuje także w tekstach publicystycznych, a nawet literackich. Zastanówmy się, skąd wywodzi się słowo „fajny”, co ono oznacza, jakimi wyrazami możemy je zastąpić.

Co znaczy „fajny”?

Wyraz został zapożyczony z języka niemieckiego. Niemieckie fein znaczy ‘w dobrym gatunku, delikatny’, zaś w języku polskim przymiotnik „fajny” używany jest w coraz szerszym zakresie znaczeniowym, m.in. jako: ‘dobry, ładny, ciekawy, niezwykły’. Wyraz ma charakter potoczny i w oficjalnych wypowiedziach nie powinien być stosowany.

Fajny, fajnie, fajowo…

O popularności wśród użytkowników języka polskiego słowa „fajny” świadczą również wyrazy pokrewne: fajniutki, fajnowaty, fajnowy, fajnowny. To jeszcze nie wszystkie przykłady, np. w Słowniku polskich leksemów potocznych pod red. Władysława Lubasia z 2003 r. znajdują się jeszcze następujące przymiotniki:  fajniacki, fajnisty, fajniuchny, fajowski, fajoski i fajowy. Obecnie powszechnie stosowane są także przysłówki: fajnie, fajno, fajowo; np. Na wycieczce było fajowo. Dzieci fajnie się bawiły.

Czy to tylko moda?

Słowa „fajny” i „fajnie” używane są w różnych sytuacjach. Posługują się nimi dzieci, młodzież i dorośli. Gdy słyszę: Ale fajny samochód! To była fajna impreza. Jaka fajna dziewczyna! Czytałem fajny artykuł. – zastanawiam się, o co chodzi mówiącym, bo przecież przymiotnik fajny określa co innego, gdy chodzi o samochód i co innego, gdy dotyczyartykułu. W tym momencie warto zadać pytanie, czy to nagminne stosowanie wynika z mody, chęci przypodobania się młodzieży, z lenistwa, czy ubóstwa językowego. Prawdopodobnie wszystkie powody mają wpływ na popularność wyrazu „fajny”.

Bogaty język polski

Aby to nadużywanie ograniczyć, trzeba przypomnieć sobie rodzime odpowiedniki. Jest ich wiele i należy je stosować. Oto przykłady:

Reasumując

Wyrazy „fajny” i „fajnie” są zbyt często używane. Wielokrotne powtarzanie tych samych wyrazów – nawet w języku potocznym – jest niepoprawne, bo powoduje, że tracą one ostrość znaczeniową.  Dlatego pamiętajmy o wielu rodzimych wyrazach bliskoznacznych, które wzbogacają wypowiedzi; lepiej, dokładniej wyrażają myśli, uczucia i emocje. Z dumą korzystajmy z naszego pięknego, bogatego języka.

Barbara Ellwart

[1] Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego – obchodzony 21 lutego – został ustanowiony przez UNESCO 17 listopada 1999 roku.