Asterysk i obelisk

Czy w notach biograficznych lub na nagrobkach po asterysku i po obelisku stosuje się odstęp?

Co to jest asterysk i co to jest obelisk?

 

Gdy poprosiłam studentów o wyjaśnienie pojęć: asteryskobelisk, usłyszałam, że są to imiona bohaterów komiksu*) lub filmu, przy czym imiona tych postaci piszemy: Asteriks (Asterix) i Obeliks (Obelix). Jak można się domyślać, wyrazy, o które pytałam, różnią się od tych podanych przez studentów nie tylko pisownią, ale i znaczeniem.

 

Asterysk i obelisk jako znaki graficzne

Asterysk to znak graficzny (drukarski) w kształcie gwiazdki (*), używany jako odsyłacz albo znak umowny; np. w notach biograficznych lub na nagrobkach zastępuje wyraz ‘urodził się’.

Drugie znaczenie słownikowe asterysku to – w kościołach obrządku wschodniego: przedmiot liturgiczny w formie dwóch krzyżujących się pałąków, ozdobionych w miejscu przecięcia krzyżykiem i gwiazdką.

Słowo asterysk wywodzi się od greckiego asteriskos ‘gwiazdka’.

Obelisk to znak graficzny w kształcie krzyża (+), oznaczający wyraz ‘zmarł’.

Podstawowe znaczenie tego słowa to – wysoki słup, najczęściej czworoboczny, zwężający się ku górze, ścięty u szczytu w formie wydłużonego ostrosłupa; w starożytnym Egipcie: symbol boga Słońca; obecnie rodzaj pomnika.

Rzeczownik obelisk wywodzi się z języka łacińskiego od wyrazu obeliscus, który z kolei pochodzi od greckiego obeliskos, stanowiącego zdrobnienie od obelos ‘rożen, ostrosłup’.

 

Bez spacji

W notach biograficznych lub na nagrobkach po asterysku (*) zastępującym wyraz ‘urodził się’ i po obelisku (+) oznaczającym wyraz ‘zmarł’ nie stosuje się odstępu (spacji). Najczęściej znaki te poprzedzają cyfrowo zapisaną datę urodzin i śmierci (dzień, miesiąc, rok), na przykład:

Jan Kowalski, *27 XII 1927 r. Warszawa, +15 IV 2011 r. Gdańsk – co czytamy: Jan Kowalski, urodził się 27 grudnia 1927 r. w Warszawie, a zmarł 15 kwietnia 2011 r. w Gdańsku.

Kłopot z zapisem w nocie biograficznej może pojawić się, gdy chcemy zapisać przybliżoną datę urodzin lub śmierci, ponieważ zwykle ta data poprzedzona jest skrótem „ok.” (około). Jak pisze (na stronie internetowej Wydawnictwa Naukowego PWN) dr Adam Wolański z Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Warszawie, „jednak i wtedy, wyjątkowo, możemy asterysk lub obelisk dołączyć do skrótu bez spacji, por.

Andrzej Frycz Modrzewski, *ok. 1503, Wolbórz pod Piotrkowem Trybunalskim, +1572, Wolbórz”.

 

Nagrobki

Nagrobek – to trwałe oznaczenie miejsca pochówku ciała lub prochów osób w postaci kompozycji architektonicznej; obecnie w Polsce to najczęściej pomnik, płyta, tablica z napisami – umieszczone na grobie zmarłego na cmentarzu lub w kościele. Mają na celu zachować pamięć o osobie zmarłej. Monumentalne budowle zwane są grobowcami.

Nagrobki w różnych rejonach świata i w różnych okresach historycznych wykonywane były np. w formie usypanej mogiły (kurhan, kopiec), głazu, płyty, pomnika (dolmen**, epitafium, stela***)) lub budowli (piramida egipska, mastaba, mauzoleum).

Wyraz nagrobek w nauce o literaturze oznacza krótki utwór literacki poświęcony pamięci zmarłego; inaczej wierszowany nagrobek, epitafium.

Barbara Ellwart

 

*) Po raz pierwszy postać Asteriksa pojawiła się w magazynie komiksowym „Pilote” 29 października 1959 r.

**)Dolmen – prehistoryczna budowla składająca się z głazów wkopanych pionowo w ziemię i płaskiego bloku skalnego.

***) Stela kamienna, ustawiona pionowo płyta z inskrypcją lub płaskorzeźbą, o wysokości od kilkunastu centymetrów do kilku metrów; w kulturze żydowskiej stela nosi nazwę macewy.

 

[dkpdf-button]
Strona korzysta
z plików Cookies.
Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na ich używanie. Dowiedz się więcej