Komórka

Na pytanie: co to jest komórka?, najwięcej osób odpowiada: telefon, ale wokół siebie mamy mnóstwo różnych komórek. Gdy zajrzymy do Słownika języka polskiego lub w Internecie otworzymy popularne Google, wówczas czytamy, że komórka to:

  • niewielkie pomieszczenie, w którym przechowuje się różne rzeczy;
  • w ulu pszczelim: sześciokątna, regularna przegroda w plastrze służąca do gromadzenia miodu; miejsce, gdzie są składane jaja;
  • podstawowa, niewielka część jakiegoś urządzenia;
  • podstawowa jednostka w strukturze organizacyjnej dużych zespołów ludzkich, firm, przedsiębiorstw, partii politycznych;
  • podstawowa jednostka żywych organizmów, spełniająca różnorodne funkcje, złożona z jądra komórkowego i cytoplazmy;
  • telefon komórkowy.

Jaka jest etymologia słowa komórka?

Słowo komórka istnieje w polszczyźnie od średniowiecza. Wtedy to utworzono zdrobnienie od wyrazu komora, rozumianego jako „izba, pomieszczenie mieszkalne, spichlerz”. Wyraz komora został zapożyczony z łacińskiego camara, a ten z greckiego kamara, czyli „sklepienie”, a zatem pierwotnie komórka oznaczała „małe, zamknięte pomieszczenie”. To znaczenie zachowało się do dzisiaj, np.: komórka na narzędzia, komórka na węgiel. W XVIII wieku, wraz z rozwojem nauk przyrodniczych, zaczęto używać tego wyrazu w nowym znaczeniu – „podstawowa jednostka strukturalna organizmów żywych, mikroskopijnej wielkości, spełniająca podstawowe funkcje”. To biologiczne znaczenie także stosowane jest do dzisiaj, np.: komórki nerwowe, komórki rakowe. W XX wieku wyraz komórka zyskał jeszcze następujące znaczenia:

  1. „najmniejsza jednostka organizacyjna w przedsiębiorstwach, firmach, organizacjach”, np.: komórka zakładowa, komórka partyjna;
  2. „część jakiegoś urządzenia, stanowiąca najmniejszy, czasem podstawowy element – aparat, przyrząd”, np. komórka fotoelektryczna, fotokomórka.

A jak to się stało, że powszechnie używany telefon nazywany jest komórką?

Współcześnie komórka to potoczna nazwa telefonu komórkowego, czyli bezprzewodowego, przenośnego aparatu telefonicznego działającego przy użyciu fal radiowych. Słowo komórka w telefonii ma nowe znaczenie i nazywa obszar zasięgu, działania pojedynczej stacji przekaźnikowej, z której – w trakcie przemieszczania się osoby używającej telefonu – obsługa aparatu jest przekazywana do następnej komórki. W telefonii komórkowej cały teren, po którym poruszają się użytkownicy, podzielony jest na małe sekcje i pokryty siecią pól z nadajnikami o niewielkim zasięgu. Pola te przedstawione graficznie są podobne do komórek w plastrze miodu lub do komórek tkanki żywego organizmu i stąd wywodzi się angielska nazwa cellular phone, pochodząca od rzeczownika cell – „komórka”. W USA i Kanadzie obecnie często używana jest wersja skrócona cell phone lub cell, natomiast w Wielkiej Brytanii i Australii stosowane jest określenie mobile phone – „telefon przenośny”, potocznie zastępowane przez jedno słowo – mobile.

Z tłumaczenia angielskiego cellular phone powstała polska nazwa telefon komórkowy. W języku polskim w potocznym użyciu stosuje się jednak formę krótszą, jednowyrazową – komórka. Wynika to z typowej dla mowy potocznej tendencji do upraszczania, skracania nazw dwuwyrazowych (uniwerbizacji); czego przykładów mamy wiele, choćby: szkoła podstawowa  – podstawówka, łódź motorowa – motorówka, opony zimowe – zimówki.

Barbara Ellwart

[dkpdf-button]
Strona korzysta
z plików Cookies.
Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na ich używanie. Dowiedz się więcej