Jeszcze w 1989 r. 22 lipca obchodzono w PRL święto narodowe, upamiętniające wydanie Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN), czyli formalny początek ustanowionej przez sowietów władzy „nowej Polski” i nowego ładu społeczno-ekonomicznego.

Historiografia PRL przekonywała przez 45 lat, że tego dnia zaczął urzędować w Chełmie, „na pierwszym wyzwolonym fragmencie Polski”, PKWN. De facto granicę II RP Armia Czerwona przekraczała dwukrotnie: 17 września 1939 roku i w nocy z 3 na 4 stycznia 1944 roku.

Ogłoszony w Moskwie tzw. Manifest PKWN określał zasady ustrojowe przyszłego państwa, ale przede wszystkim był dokumentem o charakterze propagandowym. W dokumencie napisano o demokracji, równości i wolności, przemilczano cel: adaptację na grunt polski sowieckich wzorów ustrojowych, społecznych i gospodarczych.

Dokument uzasadniał rozprawę z polskim państwem podziemnym ale też zapowiadał oczekiwaną reformę rolną. Manifest PKWN, zwany również Manifestem Lipcowym stał się jednym z elementów mitu początku Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.

W dokumencie tym uznano polski rządu w Londynie i jego krajową delegaturę za władze samozwańcze („Odrzucimy precz warchołów, agentów reakcji, którzy przez rozbijanie jedności narodowej, przez próby prowokowania walk między Polakami idą na rękę hitleryzmowi”).

Dla zdyskredytowania legalnej władzy budowano skojarzenia między rządem w Londynie a faszyzmem (cyt. „Emigracyjny „rząd” w Londynie i jego delegatura w kraju jest władzą samozwańczą, władzą nielegalną, opiera się na bezprawnej faszystowskiej konstytucji z kwietnia 1935 roku”). Manifest wprost więc zapowiadał działania represyjne wobec tych, którzy nie uznali nowych porządków.

Według publikacji granica wschodnia powinna być linią przyjaznego sąsiedztwa, a nie przegrodą między nami a naszymi sąsiadami. Kilka dni po ogłoszeniu Manifestu PKWN granica wschodnia została uregulowana w tajnym porozumieniu PKWN-u z ZSRS. O kształcie granicy, zarówno wschodniej, jak i zachodniej, decydował jednak nie PKWN tylko Stalin.

Od 1944 roku komunistom udało się zbudować system, w którym przy pozorach zachowania procedur demokratycznych, ustalili zasadę sprawowania władzy przez jedną hegemonistyczną partię (PPR), kontrolującą całokształt państwa i pozycję dominującą wobec stronnictw politycznych. Model ustroju politycznego, stanowiący atrapę systemu demokratycznego, był zgodny z rozwiązaniami przygotowywanymi przez władze sowieckie dla państw zajmowanych przez Armię Czerwoną w miarę postępów ofensywy. Temu też posłużył PKWN, z Edwardem Osóbką-Morawskim i Wandą Wasilewską, czyli marionetkowy organ władzy, działający formalnie do 31 grudnia 1944 r.