Podziękowania. Uwagi (osobiste) nt. uroczystości 16 listopada 2022 r.

Powoli dochodzi do mnie poczucie ogromu działań, których finałem był 16 listopada 2022 r.

A zaczęło się od uchwały podczas WZD Sekcji w 2018 r., by jakoś uporządkować te różne działania dotyczące rodowodu „S” oświatowej, Sekcji (były już działania wcześniejsze, jak odsłonięcie tablicy na ul. Osiek na XXV lecie S, wydanie dwóch Kalendariów KM Gdańsk na 25-lecie i 40-lecie – sporo korzystałem z zawartych tam informacji. Aktywność grupy kierowanej przez kol. przewodniczącą Bożenę Brauer była b. duża).

Potem był czas strajkowy w oświacie w 2019 r., następnie od marca 2020 epidemia i lockdown. Mimo to wykorzystaliśmy ten czas w Sekcji, przygotowując publikację, odsłonięcie tablicy w Kłaninie 1 września 2020 r. Pamiętam, jak w lutym 2020 r. kol. Krzysztof Dośla poznał mnie z nowym kierownikiem oddziału „S” w Wejherowie Janem Detlaffem, który był kiedyś uczniem śp. Piotra Wasilewskiego i przekazał mi kopie szeregu dokumentów. Wszedłem w to intensywnie. Kłanino leży 12 km od Pucka, gdzie uczyłem w ZSZ, tyle że mnie w maju 1981 powołali na rok do wojska. Gdy wróciłem, Piotr siedział w Potulicach, woziłem zdezelowaną „Syrenką” pomoc zbieraną po cichu wśród kolegów dla jego Żony, która została z czwórką dzieci. Doprosiłem red. Artura Górskiego, który wykonał dużą pracę redakcyjną – także opisując historię p. Ewy Muży z Kuźnicy. Nauczycieli, która przechodziła trudne boje z władzami oświatowy PRL. Pamiętam, że ze śp. Barbarą  Czyżykowską z KM Puck wymienialiśmy wtedy przez okna materiały, taki był strach zakażenia. Ale udało się, też przez wsparciu Prezydium Sekcji, naszego Regionu, ale i samorządów z tamtego terenu, dyrekcji szkoły.

Czas epidemii wykorzystaliśmy na uporządkowanie strony Sekcji. Jest tam podstrona (zakładka) „Historia oświatowej „Solidarności” a w niej prezentacje Sekcji odnoszące się do jej historii, jest podstrona „Odeszli” (są nekrologi-wspomnienia m. in. o o. Ryszardzie Myśliwcu, Danucie Nowakowskiej, Bronisławie Sarzyńskim, Romanie Lewtaku).

Ale też koniecznie chciałem zrealizować to zadanie związane z listopadem 1980 roku w tej kadencji tym bardziej, że czułem, iż będzie to moja ostatnia. Chciałem zostawić po sobie taki uporządkowany obraz historii naszej Sekcji Gdańskiej. I tak od lutego 2022 r., gdy uczniowie wrócili do szkół, a my do spotkań bezpośrednich, zaczęliśmy planować w Sekcji odsłonięcie tablicy i publikacji. I kolejne utrudnienie – 24 lutego br. pojawił się szok związany z agresją na naszego sąsiada, otwarcie 12 marca br. punktu recepcyjnego dla matek z dziećmi z Ukrainy w budynku „S”. Mimo tego, mimo prowadzenia dyżurów wolontariackich po pracy, nie rezygnowaliśmy.

Sekcja wysyła 23 marca 2022 r. pismo do Wojewody Pomorskiego (szczególnie o zgodę na odsłonięcie tablicy w budynku PUW) i dyrektora Oddziału IPN w Gdańsku ws. współpracy przy opracowaniu materiałów do publikacji. Mieliśmy szczęście, że wskazany do współpracy został dr Jan Hlebowicz. Po pierwsze już „siedział” w tej problematyce, pisząc publikację o postawach uczniów szkół Gdańska w stanie wojennym. Po drugie znaliśmy się z pracy w Radzie programowej TVG i chyba szanowaliśmy. To ułatwiało kontakt, przekazywanie próśb, a czasu było coraz mniej. Wykonał ogromną pracę redakcyjną. Bardzo uczynni byli też inni pracownicy IPN, których wymieniam w publikacji „Niepokorni ludzie oświaty”.

W sumie zwołałem 8 zebrań organizacyjnych, w tym część na miejscu zawieszenia tablicy w PUW. Traf chciał, że już podczas pierwszego był wojewoda D. Drelich i sam zaproponował miejsce tablicy. To mocno uprościło proces decyzyjny. Dobrze się współpracowało z dyr. Tomaszem Gieszczem, dyr. Michałem Jochimem, bardzo uczynni byli pracownicy PUW. Podobnie jak pracownicy Instytutu Pamięci Narodowej, czy z Sekcji: oprócz w/w Bożeny Brauer, także Anna Kocik i Krystyna Chojnowska. Mam poczucie, że wspólnie zrobiliśmy coś bardzo ważnego i dobrego. Za co z serca dziękuję.

Też dobrym trafem było zwrócenie się z prośbą do red. Artura Górskiego, by napisał część publikacji o strajku ludzi służby zdrowia i kultury. Czasu było mało, ale jest bardzo sprawnym dziennikarzem, o czym przekonałem się już przy publikacji o P. Wasilewskim i E. Muży. Jego opisy, wywiady były wysokiej próby.

I jeszcze jeden trudny moment. Wydrukowaliśmy już zaproszenia na 17 listopada br. (bo to dzień zakończenia 10-dniowego strajku w 1980 r.), a tu przyszła informacja, że w tym dniu planowana jest manifestacja ”S” w Warszawie. Znowu gorączkowe narady i decyzja, że przesuwamy na dzień wcześniej – 16 listopada.

Powód mojego zanurzania się w historię był też osobisty. Mój ojciec, Kazimierz Książek (1914-1971), był podobny do Romana Lewtaka (1925 – 1985). Tak ich widzę. Tym działaniem chciałem im obu oddać należną cześć. Mój ojciec znakomity nauczyciel, był absolwentem słynnego liceum w Pińczowie, potem podoficerem WP. Walczył w obronie Kępy Oksywskiej. W czasie pobytu w obozie jenieckim 29 stycznia 1943 r. w Wierzbicy k. Miechowa, Niemcy zabili jego rodziców i 2 braci za ukrywanie Żydów. Cóż dodać – trauma na pokolenia. Po wojnie już nie mógł wrócić do wojska jako przedwojenny podoficer. Został nauczycielem na Kaszubach. Chwała i szacunek im obu.

Mówi się, że Finis coronat opus (koniec wieńczy dzieło). Myślę, że było to dobre dzieło, uczciwe w swych założeniach, z takim podłożem godnościowym, ludzkim. To ważne, bo bez wartości, bez widzenia w swych działaniach Człowieka, tworzy się wydmuszki, słowa tracą znaczenie.

Wojciech Książek

(przewodniczący Sekcji Gdańskiej i zespołu redakcyjnego)

Żarnowiec-Gdańsk, listopad 2022 r.

Wpisy na mej str. internetowej: www.wojciechksiazek.wordpress.com :

25 grudnia 2022 r. – Dokumentacja filmowa uroczystości odsłonięcia tablicy

Są już zamieszczone linki do dokumentacji filmowej z uroczystości odsłonięcia tablicy (część 1), prezentacji publikacji (cz. 2), Mszy św. i zapalenia zniczy (cz. 3).

Przyznam się, że najbardziej porusza mnie część III i to, że mogłem nawiązać do Piotra Wasilewskiego z Kłanina, a szczególne były te znicze z napisem: „Solidarność” – Pamiętamy”. Filmy na stronie: https://solidarnosc.gda.pl/aktualnosci/dokumentacja-filmowa-na-stronie-sekcji-oswiaty-odsloniecie-tablicy-prezentacja-publikacji-msza-sw-i-zapalenie-zniczy/

19 listopada 2022 r. – Szacunek dla strajku oświaty w 1980 r. … niewesołe wnioski.  

Nie ma co ukrywać, że jest we mnie duże poczucie satysfakcji. 16 listopada 2022 r. w Pomorskim Urzędzie Wojewódzkim została odsłonięta tablica upamiętniająca strajk pracowników oświaty, służby zdrowia i kultury. To wydarzenie, 10 dni strajku, miało wymiar ogólnopolski. Szkoda tylko, że przedstawiając w dwóch publikacjach m. in. wnioski z analizy tamtych postulatów, część z nich pozostaje aktualna. W sposób szczególny dotyczy to braku SYSTEMU naliczania wysokości nakładów na edukację i poziomu wynagrodzeń ludzi oświaty. Stąd jej niedoinwestowanie, uzależnienie od bieżącej polityki, co przekłada się negatywnie na stan nauczycielski tak ważny dla przyszłości Rzeczpospolitej. Kto będzie pracował w szkolnictwie za jakiś czas, gdy sama praca jest coraz trudniejszym wyzwaniem?

18 listopada 2022 r. (wpis na fb – pod wpisem dr. Jana Hlebowicza, redaktora publikacji „Listopad ’80. Rzecz o strajku ludzi oświaty oraz służby zdrowia i kultury” (IPN)

Duża praca w stosunkowo krótkim czasie. Polska jest krajem nie tylko bohaterskich dzieci, ale i wielkich nauczycieli. Mamy te perły w swej pamięci. To ważne, że udało się nam oddać należny szacunek tym ze strajku z listopada 1980 roku, jak jakże skromny śp. Roman Lewtak, Jerzy Roman, czy Danuta Witowska, ludzi „S” oświatowej z jakże trudnych negocjacji z 1981 r., czy skazanych, internowanych w stanie wojennym… Jest tablica pamiątkowa, są 2 publikacje. Podziękowania za wielką pracę redakcyjną Pana Doktora, ale i współpracowników z IPN, Urzędu Wojewódzkiego, mej Sekcji Oświaty i Wychowania. Wczoraj poczułem wielką ulgę, jak dwa lata temu, gdy upamiętniliśmy nauczycieli: śp. Piotra Wasilewskiego z Kłanina oraz Ewę Mużę z Kuźnicy.  Teraz czas na monografię, o której wspomniał Pan we wstępie. Jak będzie potrzeba, postaramy się pomóc. Ukłony: W. Książek

29 października 2022 r. – Niepokorni ludzie oświaty…

Przygotowujemy się do odsłonięcia tablicy, wydania publikacji poświęconej ludziom, którzy strajkowali w listopadzie 1980 r. w Urzędzie Wojewódzkim w Gdańsku (oprócz oświaty także służba zdrowia, kultura). Cele, postulaty, efekty przedstawimy w 2 publikacjach, bo będzie też dodatek pt. „Niepokorni ludzie oświaty” przedstawiający ludzi internowanych, aresztowanych (łącznie prawie 200 osób z oświaty). A w publikacji przypominamy m. in. fakt, że na 3 października 1980 r. „S” oświatowa zaapelowała o strajk na 5. godzinie lekcyjnej – poza klasami I-IV SP i szkołami specjalnymi. Inna forma. Wtedy wyszło, większość nauczycieli wpisywało jeden temat w dziennikach lekcyjnych „Strajk solidarnościowo-ostrzegawczy”. Pamiętam ten moment, bo wtedy zaczynałem pracę w ZSZ w Pucku, potem powołali na rok do wojska i karnawał „S” dla mnie się skończył… Koszary opuszczałem już w stanie wojennym. W pokoju nauczycielskim czuło się nastrój jak po klęsce tym bardziej, że w niedalekim Kłaninie aresztowano i skazano Piotra Wasilewskiego (3 lata za odczytanie ulotki)… Czy dzisiaj taki solidarnościowy apel spotkałby się z odzewem?