Pracownik budowlany narażony jest na drgania mechaniczne (wibracje) – to czwarty pod względem liczby zagrożonych pracowników czynnik szkodliwy środowiska pracy. W 2019 roku narażonych było 12891 pracowników. Jak podają dane GUS, w porównaniu do roku 2018 liczba pracowników zagrożonych drganiami mechanicznymi utrzymuje się na podobnym poziomie. W dłuższym okresie widać tendencję malejącą. Problem jednak wciąż pozostaje.

Zespół wibracyjny daje o sobie znać po kilku latach, pozbawiając sprawności, jak i zdrowia. Chorobie można jednak zapobiec.

Dane statystyczne pokazują, że najwięcej osób zagrożonych drganiami pracuje w sekcjach takich jak: budownictwo, przetwórstwo przemysłowe, transport i gospodarka magazynowa oraz górnictwo. Mimo trendu malejącego w wielu obszarach gospodarki nastąpił wzrost zatrudnionych w warunkach zagrożenia drganiami mechanicznymi m.in. chodzi o pracowników budowlanych.

Choroba wibracyjna należy do schorzeń zawodowych pracowników, którzy są narażeni na długotrwałe działanie drgań mechanicznych. Ma negatywny wpływ na wiele aspektów ludzkiego zdrowia. Chcąc zabezpieczyć pracowników przed chorobą wibracyjną, należy przestrzegać dopuszczalne normy drgań i właściwie dobraną opiekę medyczną pracy.

Zespół wibracyjny powstaje w efekcie narażenia organizmu na ekspozycję drgań mechanicznych. Należy pamiętać, że już niewielkie, ale regularne doświadczanie drgań skutkuje poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi, zwanymi zespołem wibracyjnym.

Zespół wibracyjny znajduje się w wykazie chorób zawodowych, co oznacza, że pracodawca ma obowiązek podejmować względem pracownika działania zapobiegawcze.

Symptomy chorobowe uzależnione są od postaci, jaką przybiera schorzenie. Wyróżniamy tutaj:

• postać naczyniowo-nerwowa – w przypadku wystąpienia drgań miejscowych, pojawiają się zaburzenia naczyniowo-nerwowe. Objawy zazwyczaj są widoczne w przepływie krwi w palcach rąk (palce bledną), poczuciu drętwienia oraz mrowienia – dolegliwości mijają po odpoczynku i ogrzaniu rąk.

Tzw. choroba wibracyjna rąk początkowo wydaje się niegroźna. Jednakże ignorowanie pierwszych symptomów może wywołać coraz częstsze i dłuższe chorobowe nawroty, jak i zająć kolejne palce.

• postać kostno-stawowa – pojawia się w przypadku drgań działających ogólnie na organizm. Objawy pojawiają się po jakimś czasie. Początek choroby mylony jest z reumatyzmem (bóle w stawach). Objawem są częste złamania kości.

Postać kostno-stawowa jest o wiele trudniejsza do odkrycia bez badań diagnostycznych. Nieleczona może doprowadzić do zwyrodnień kostnych oraz zwapnień, które skutecznie wpływają na komfort życia i pracy pracownika – utrudniają poruszanie się, są źródłem bólu.

W chorobie wibracyjnej nie można pominąć narządów wewnętrznych, które wskutek narażenia na ciągłe drgania tracą swoją homeostazę, co skutkuje ogólnym pogorszeniem zdrowia.

Przede wszystkim mężczyźni są narażeni na działania drgań i wibracji, ponieważ o wiele częściej niż kobiety pracują z urządzeniami mechanicznymi. Mowa tutaj o:

• operatorach maszyn drogowych, budowlanych, rolniczych;
• operatorach ręcznych narzędzi elektrycznych: młotów pneumatycznych, wiertarek udarowych, tokarek, pilarek etc.;
• pracownikach obsługujących maszyny wprowadzające w drgania podłoże, na którym stoją;
• kierowcach wszelkich pojazdów. 

W przypadku, gdy u pracownika zostanie zdiagnozowana choroba wibracyjna, niewiele już można zdziałać. Leczenie jest objawowe, skierowane na konkretne dolegliwości. Należy chorobie zapobiegać, co jest obowiązkiem pracodawcy. Działania profilaktyczne to:

• Przestrzeganie norm – w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z 5 sierpnia 2005 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne – szczegółowo zostały określone nieprzekraczalne normy drgań, a także nałożony na pracodawcę obowiązek wykonywania pomiarów wibracji.
• Narzędzia i przerwy w pracy – obowiązkiem pracodawcy jest zadbać o bezpieczne stanowisko pracy. Ryzyko wystąpienia choroby wibracyjnej zmniejsza stosowanie nowoczesnych narzędzi, które nie wpadają w duże drgania. Ponadto zapewnienie pracownikowi m.in. ochraniaczy, amortyzowanych siedzisk w maszynach, wibroizolatorów, jak i innych środków ochrony indywidualnej. Formą profilaktyki są także regularne przerwy na odpoczynek, rotacja na stanowiskach oraz edukacja pracowników.
• Opieka medyczna – w zawodach zagrożonych chorobą wibracyjną ważne są badania lekarskie: wstępne, okresowe i kontrolne. Ich rodzaj został określony w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r., dotyczącym zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy.

Źródło: https://kadry.infor.pl/bhp/choroby-zawodowe/6087398,pracowniku-budowlany-uwazaj-na-chorobe-wibracyjna.html

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.