Stres w pracy – to się nie opłaca

Nieustannie myślisz o pracy, również w domu i w czasie wolnym, nie możesz spać, bo myślisz o pracy, a rano niechętnie wstajesz rano do pracy. Czujesz się niedoceniany, mimo rzetelnego wypełniania obowiązków zawodowych. W pracy jesteś poddenerwowany, niechętnie wstaję rano do pracy. A może pracujesz w złych warunkach (np. w hałasie, zapyleniu, przy niewłaściwym, oświetleniu, itp.) Nie czujesz wsparcia ze strony kierownictwa lub współpracowników. Nie masz wpływu na to czego się od ciebie oczekuje. W pracy jesteś przygnębiony, obowiązki cię przytłaczają. Z permanentnym stresem radzisz sobie za pomocą używek lub lekarstw – to oznaki zagrożenia psychospołecznego, sygnalizujące, że grozi nam, a może już trwa kryzys psychologiczny związany z pracą.

Chorobami psychicznymi dotkniętych jest w krajach Unii Europejskiej łącznie 84 mln osób, czyli 17,4 proc. społeczeństwa – wynika z danych Instytutu Pomiarów i Szacunków Zdrowotnych (IHME). Najczęstsze są zaburzenia lękowe – 25 mln osób (5,4 proc. populacji) i związana z nimi depresja (21 mln osób – 4,5 proc. populacji). 11 mln osób ma problemy wynikające z choroby alkoholowej.

Choroby psychiczne to także straty dla gospodarki. Koszt chorób psychicznych w Polsce wynosi prawie 13 mld euro rocznie – wynika z raportu OECD. Z czego koszty systemu zdrowotnego to 5,1 mld euro, koszty opieki socjalnej – 3,2 mln euro, koszty obniżonej produktywności – 4.6 mld euro.

Powyższe liczby pokazują jak  ważne jest zapobieganie kryzysom psychicznym także w miejscu pracy. Pracodawca powinien z jednej strony wspierać pracowników w dbaniu o zdrowie i dobrostan psychiczny, jak budować efektywność zespołu w trzech obszarach – fizycznym, psychologicznym i relacyjnym.

Zdrowie psychiczne

Według definicji Światowej Organizacji Pracy zdrowie psychiczne to „stan dobrego samopoczucie, w którym człowiek wykorzystuje swoje zdolności, może radzić sobie ze stresem w codziennym życiu, może wydajnie i owocnie pracować oraz jest w stanie wnieść wkład w życie danej wspólnoty”. A więc zdrowie psychiczne nie oznacza, że nie doświadczamy np. stresu, który jest nieodłącznym elementem naszego życia, ważne, żeby umieć sobie z nim radzić i żeby nie był długotrwały, bo wówczas zagraża naszemu zdrowiu.

Stres w pracy to reakcja psychofizjologiczna, która pojawia się, gdy pracownik napotyka problemy, które przekraczają jego możliwości radzenia sobie z nimi lub są na granicy tych możliwości. W innym ujęciu stres to „wewnętrzny stan organizmu, będący reakcją na wszelkiego rodzaju obciążenia (przeszkody), które zakłócają procesy regulacji psychicznej i tym samym wywołują silne napięcie emocjonalne.

Stres pomaga czy utrudnia pracę?

Jak już mówiliśmy, stres towarzyszy nam na co dzień i najważniejsze jest, abyś umieli z nim sobie radzić. Ze strony pracodawcy ważne jest, aby zapewnić pracownikowi takie warunki pracy, aby nie narażać go na niepotrzebne, dające się wyeliminować stresory. Wydaje się to oczywistością, ale okazuje się, że jeszcze kilkanaście lat temu istniały teorie zarządzania, które wręcz zalecały tworzenie warunków nieprzyjaznych dla pracownika.

„Chodzi o doprowadzenie pracownika do stresu i nieomal do kresu wytrzymałości. W takiej sytuacji albo pracownik uzna, że interesy firmy są ważniejsze niż jego oczekiwania, żądania, potrzeby, albo się zbuntuje i zrezygnuje z pracy” – takie zalecenia zwierały podręczniki, z których uczyli się przyszli menadżerowie w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku.

Na szczęście, przynajmniej oficjalnie, już na uczelniach nie propaguje się takiego stylu zarządzania i część menadżerów zrozumiała, że stres szkodzi atmosferze w pracy i wizerunkowi przedsiębiorstwa. Nadmierny stres w pracy powoduje powstawanie konfliktów i nieporozumień między pracownikami, a także na linii pracownik –przełożony, to z kolei dezorganizuje pracę, powoduje spadek motywacji i zmniejsza efektywność pracowników, obniża jakość ich pracy i świadczonych usług. Pracownik narażony na ciągły stres zaczyna chorować, rośnie absencja w pracy, zwiększa się fluktuacja kadry.

Małgorzata Kuźma