Zapewne każdy z nas doświadczył w swoim życiu dyskomfortu związanego z trudnościami pogodzenia pracy i życia prywatnego. Ponad jedna czwarta pracowników w Unii Europejskiej uznaje , ze spędza zbyt dużo czasu w pracy, co często odbija się na czasie spędzonym z rodziną. Europejczycy skarżą się także na brak czasu na spotkania towarzyskie i na hobby.

Okładka raportu Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO).

Brak równowagi między pracą a życiem osobistym może wpływać na nasze zdrowie, ale także na wydajność. Przepracowanie odbija się negatywnie na zdrowiu psychicznym i fizycznym, powoduje mniejsze zadowolenie z życia, wyższy poziom stresu i większe wyczerpanie emocjonalne.

Jeżeli spędzamy w pracy zbyt wiele godzin, mamy mniej czasu, ale i ochoty na wykonywaniem ćwiczeń fizycznych, rośnie również prawdopodobieństwo popadnięcia w alkoholizm, czujemy się przygnębieni i zmęczeni. To wszystko sprawia , że jesteśmy mniej produktywni i kreatywni w pracy.

W ciągu ostatniego półwiecza pojawiło się wiele koncepcji teoretycznych opisujących interakcję między pracą a życiem prywatnym.

Przykładem jest koncepcja kompensacji zakładająca, że deficyty w pracy kompensowane są w życiu prywatnym i na odwrót. A więc praca mnie nie satysfakcjonuje, ale mam fajne życie prywatne. Albo wręcz przeciwnie. Nie mam co robić po pracy, więc cały swój czas poświęcam pracy zawodowej.

Według natomiast koncepcji wyczerpania zasobów, człowiek gdy wyczerpie zasoby w pracy, nie ma już ich dla życia osobistego. Praca i życie prywatne konkurują ze sobą o zasoby. Przykładem takiego podejścia jest przekonanie, że nie można być dobrą matką i jednocześnie dobrym pracownikiem.

Na początku XXI wieku powstała koncepcja zakładająca, że równoczesne pełnienie wielu ról zawodowych i rodzinnych może być korzystne dla zdrowia fizycznego, psychicznego i relacji między jednostkami. Jednak gdy wielość ról jest zbyt duża może prowadzić to do przeciążenia.

Z danych uzyskanych w Drugim Europejskim Badaniu Jakości Życia wynika, że mieszkańcy Europy są bardziej niezadowoleni z ilości czasu spędzanego z rodziną niż z ilości czasu spędzonego w pracy. Dostosowują swoje życie rodzinne do pracy, a nie na odwrót. Na przykład około połowa pracowników w UE-27 twierdzi, że jest zbyt zmęczona pracą, aby przynajmniej kilka razy w miesiącu wykonywać prace domowe.

Obecnie, przynajmniej oficjalnie, panuje pogląd, że powinno się dążyć do równowagi
między życiem zawodowym a prywatnym.

Jedna z definicji równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, czyli z angielskie „work-life balance”, mówi, że jest to „stopień, w jakim dana osoba jest jednakowo zaangażowana i w takim samym stopniu zadowolona ze swojej roli w pracy, jak i roli w rodzinie. Aby można powiedzieć, że dana osoba utrzymuje równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, to musi ona odczuwać satysfakcję i dobrze funkcjonalność w pracy, a także w domu przy minimalnym konflikcie ról.

Równowaga między pracą o życiem prywatnym odnosi się do trzech obszarów. Po pierwsze musi istnieć „równowaga czasowa”, która oznacza, że roli zawodowej, jak i prywatnej poświęcamy porównywalną ilość czasu. Po drugie, w podobnym stopniu angażujemy się w pracę, jak i w to co robimy poza nią – „równowaga zaangażowania”, i wreszcie odczuwamy podobny poziom satysfakcji z pracy i życia np. rodzinnego – „równowaga satysfakcji”.

Według badań CBOS przeprowadzonych w 2022 roku, aż dla 80 proc. Polaków najwyższą wartością w życiu jest szczęście rodzinne, a zaledwie 36 proc. wiąże satysfakcję z pracą zawodową.

Niestety wciąż wiele osób musi wybierać, albo praca, albo rozwój zawodowy. Ponad jedna trzecia (34 proc.) ankietowanych przez CBOS zrezygnowała z kariery, ponieważ chciała mieć dzieci. Aż połowa respondentów, którzy mają dzieci, porzuciła karierę i zajęła się ich wychowywaniem.
Obecnie trwa dyskusja społeczna, jak poprawić sytuację pracowników, by mogli godzić pracę zawodową z życiem rodzinnym (prywatnym). Tematem tym zajmuje się Unia Europejska, a także rządy poszczególnych krajów, również poszczególni pracodawcy.
Jednym z podstawowych sposobów na pogodzenie pracy i życia rodzinnego, jest stworzenie warunków do przerwy w zatrudnieniu, która może wynikać z macierzyństwa , opieki nad dzieckiem lub opieki nad członkiem rodziny potrzebującym opieki lub urlopu w nagłych wypadkach (np. w celu zajęcia się chorym dzieckiem lub osobą starszą). Może to być urlop macierzyński z ochroną pracy, urlop rodzicielski dla kobiet i mężczyzn, płatny lub bezpłatny urlopu specjalny).
Innym czynnikiem pomagającym w zachowaniu „work-life balance” jest elastyczna organizacja czasu pracy pozwalająca pracownikom na indywidualne lub przynajmniej częściowe dopasowanie własnego harmonogramu pracy. Pomocna jest także praca zdalna.
Ważne jest także wparcie opieki nad dziećmi lub opieki nad członkami rodziny. A więc dostępność miejsc w żłobkach i przedszkolach, pomoc finansowa lub dotacje dla rodziców na opiekę nad dzieckiem; świadczenia opieki nad dziećmi w czasie wakacji oraz pomoc w pokryciu kosztów opieki nad osobami starszymi.
W lepszym odnalezieniu się na rynku pracy, szczególnie kobiet, pomocna jest odpowiednia polityka informacyjna i szkoleniowa.
Małgorzata Kuźma
Źródło: https://www.ilo.org/global/publications/books/WCMS_864222/lang–en/index.htm