IV. Nowe zasady naliczania odpisu na ZFŚS dla emerytowanych nauczycieli od 1 stycznia 2024 r.

Obecnie zgodnie z art. 53 ust. 3 Karty nauczyciela wysokość odpisu dla nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne wynosi 5 proc. pobieranych przez nich świadczeń.

Takie brzmienie przepisów budzi wątpliwości, czy podstawą obliczenia wysokości kwoty odpisu w odniesieniu do byłego nauczyciela powinna być kwota emerytury, renty lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego pobierana w jednym miesiącu, czy też ma być to uśredniona wysokość emerytury, renty lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego otrzymywanych w skali całego roku.

Ponadto, w celu naliczenia odpisu każdy pracodawca (dyrektor szkoły lub placówki) jest zobowiązany do zebrania informacji o wysokości pobieranych świadczeń przez nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne uprawnionych do korzystania w danej jednostce ze środków ZFŚS.

W celu wyeliminowania ww. wątpliwości w zakresie art. 53 ust. 2 Karty nauczyciela wprowadzono rozwiązania, zgodnie z którymi odpis na ZFŚS dla nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne będzie dokonywany w wysokości ustalonej jako iloczyn planowanej, przeciętnej w danym roku kalendarzowym liczby nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, skorygowanej w końcu danego roku kalendarzowego do faktycznej, przeciętnej liczby tych nauczycieli i 42 proc. kwoty bazowej, o której mowa w art. 30 ust. 3 Karty nauczyciela, obowiązującej 1 stycznia danego roku.

V. Rozszerzenie katalogu nauczycieli uprawnionych do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego

Od 1 września 2024 r. zaczną obowiązywać zmiany w ustawie o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, rozszerzające grono uprawnionych do tego świadczenia osób, o nauczycieli zatrudnionych w publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradniach specjalistycznych udzielających dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a także pomocy uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu.

VI. Nowelizacja Karty nauczyciela przywraca prawo nauczycieli do wcześniejszej emerytury, ale i utrzymuje uprawnienie do świadczenia kompensacyjnego

Od 1 września 2024 r. nauczyciele będą mogli nie tylko skorzystać ze świadczenia kompensacyjnego, ale też rozważyć przejście na wcześniejszą emeryturę – dodany art. 88a Karty nauczyciela. Co istotne, nauczyciel będzie mógł wybrać jedno z tych świadczeń.

VII. Zmiany w zakresie opłat w postępowaniu sądowym spraw pracowniczych

Od 1 stycznia 2024 roku zaczęły obowiązywać przepisy, zgodnie z którymi pracownik nie będzie musiał wnosić opłaty od pozwu, jeżeli powództwo dotyczy prawa pracy. Wolne od opłat będą takie pisma, jak pozwy i wnioski o wszczęcie postępowania nieprocesowego. Jedynie będzie trzeba opłacić apelację w przypadku. kiedy wartość przedmiotu sporu będzie przekraczać 50 000 zł.  

VIII. Nowy parasol ochronny nad pracownikami

Od 22 września 2023 r. zaczęła obowiązywać ustawa z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz.1667), która m.in. rozkłada nad zwalnianymi pracownikami nowy parasol ochronny. Jej istota polega m.in. na tym, że uznając wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne albo przywracając pracownika do pracy, sąd pracy na wniosek pracownika ma obowiązek (a nie tylko możliwość) nałożyć w wyroku na pracodawcę obowiązek dalszego zatrudniania do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.

IX. Emerytury pomostowe od stycznia 2024 r.

Emerytura pomostowa jest świadczeniem, które przysługuje osobom przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. 1 stycznia 2024 r. weszły w życie zmiany o emeryturach pomostowych. Ta nowelizacja jest korzystna dla pracowników, którzy będą mogli w przyszłości skorzystać z tego świadczenia. Ustawodawca uznał za zasadne zniesienie wymogu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywanej przed dniem 1 stycznia 1999 r. jako warunku nabycia prawa do emerytury pomostowej.

Od 1 stycznia 2024 r. ulegają również zmianie przepisy dotyczące zawieszania prawa do emerytury pomostowej. Ustawodawca wprowadza zawieszanie prawa do emerytury pomostowej również w razie podjęcia przez uprawnionego pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze na podstawie umowy cywilnoprawnej (art. 17 ust. 4 EmPomU). Dotychczasowa regulacja pozwalała na zawieszenie prawa do emerytury pomostowej osobom pobierającym emeryturę pomostową tylko w sytuacji świadczenia przez nie pracy w ramach stosunku pracy. Wprowadzona zmiana ma na celu wyeliminowanie nadużyć w tym zakresie i prowadzi do tego, aby każda forma wykonywania tego rodzaju pracy, bez względu na jej podstawę prawną, powodowała zawieszenie prawa do emerytury pomostowej.

X. Czas pracy w 2024 roku

Wymiar czasu pracy w 2024 r. jest większy o 8 godzin, z uwagi na przypadający rok przestępny. To 251 dni roboczych i 115 dni wolnych. 13 z tych dni to święta wolne od pracy, z czego jeden z nich wypada w sobotę 6 stycznia i pracodawca jest obowiązany udzielić w zamian dodatkowego dnia wolnego. Pracodawca nie ma obowiązku udzielenia dnia wolnego, gdy święto wypadnie w niedzielę (np. 31 marca Wielkanoc), która jest dla pracownika dniem wolnym od pracy.

Dniami ustawowo wolnymi od pracy w 2024 roku są:

• 1 stycznia (poniedziałek) – Nowy Rok,
• 6 stycznia (sobota) – Święto Trzech Króli,
• 31 marca (niedziela) – Wielkanoc,
• 1 kwietnia (poniedziałek) – Drugi dzień Wielkiej Nocy,
• 1 maja (środa) – Święto Pracy,
• 3 maja (piątek) – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
• 19 maja (niedziela) – Zielone Świątki,
• 30 maja (czwartek) – Boże Ciało,
• 15 sierpnia (czwartek) – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, Święto Wojska Polskego
• 1 listopada (piątek) – Wszystkich Świętych,
• 11 listopada (poniedziałek) – Narodowe Święto Niepodległości,
• 25 grudnia (środa) – pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
• 26 grudnia (czwartek) – drugi dzień Bożego Narodzenia.

Stan prawny na 1 stycznia 2024 r.

Maria Szwajkiewicz