Każde państwo UE ma własny, odrębny system ubezpieczenia emerytalnego i każde inaczej określa warunki nabycia tego świadczenia. Niemiecki powszechny system emerytalny rozwija się od XIX wieku. Jego początek związany jest z industrializacją i powstaniem nowej grupy społecznej – robotników. Za rządów kanclerza Otto von Bismarcka, od 1881 r. wprowadzono tam pierwsze na świecie obowiązkowe ubezpieczenia społeczne.

Niemiecki system zabezpieczenia społecznego składa się z pięciu filarów:  ubezpieczenia emerytalnego – składka 18,6 proc. (połowę płaci pracodawca i połowę pracownik), ubezpieczenia zdrowotnego – składka 14,6 proc. (połowę płaci pracodawca i połowę płaci pracownik),  ubezpieczenia od wypadków przy pracy (płaci wyłącznie pracodawca, a stawka zależy od branży), ubezpieczenia pielęgnacyjnego – 3,05 proc. (pracodawca płaci 1,025 proc. a pracownik 2,025 proc) i ubezpieczenia od bezrobocia – 2,5 proc. (połowę płaci pracodawca i połowę pracownik).

 Od 2012 r. prawo do emerytury nabywa się z chwilą ukończenia 67 lat. Dotyczy to zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Od tego roku, aż do 2035, wiek emerytalny jest stopniowo podwyższany o miesiąc. Aby otrzymać świadczenia emerytalne w Niemczech, trzeba wykazać 60 miesięcy opłacania składek. Przesunięcie momentu przejścia na emeryturę powoduje jej wzrost o 0,5 proc. za każdy miesiąc po ukończeniu 67. roku życia.

Wysokość emerytury zależy od wysokości składek i stażu pracy. Emeryturę wcześniejszą, w wieku 63 lat i 4 miesięcy, mogą dostać tylko osoby, które wcześniej otrzymywały rentę z tytułu niezdolności do pracy lub opiekuńczą i mają staż pracy co najmniej 35 lat. Emeryci, którzy otrzymują emerytury przepisowe, mogą dorabiać bez ograniczeń. Osoby, które otrzymują inne emerytury, mogą dorobić do wysokości 450 euro brutto miesięcznie.

Niemcy stosują rozwiązanie, które opiera się na trzech filarach. Pierwszym z nich jest państwowa emerytura, która wynosi około 30 proc. dotychczasowych zarobków. Drugi to renta zakładowa, czyli fundusz emerytalny, który oferuje pracodawca. Dodatkowe składki są odciągane od wypłaty (kwoty brutto) i inwestowane w fundusz emerytalny. W ten sposób zarówno pracownik, jak i pracodawca oszczędzają na składkach i podatku. Trzeci filar to prywatne ubezpieczenie emerytalne, które wypracowuje kapitał przez inwestowanie składek w akcje.

W zależności od rodzaju wykonywanej pracy ubezpieczony odprowadza składki do właściwej kasy. Pracownicy umysłowi ubezpieczeni są w Federalnym Zakładzie Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, fizyczni natomiast w instytucjach ubezpieczenia na szczeblu landów (Deutsche Rentenversicherung). Są także branżowe kasy dla kolejarzy, marynarzy oraz górników.

Jeśli ubezpieczony pracował w kilku państwach UE lub EFTA  może otrzymywać osobne emerytury z każdego państwa. Musi jednak spełnić warunki, które są wymagane w każdym z nich. Wysokość emerytury ustali instytucja państwa, w którym upieczony pracował. Zrobi to zgodnie z przepisami krajowymi. Na przykład, jeśli pani Maria pracowała w Polsce 20 lat, a następnie w Niemczech 15 lat to po ukończeniu wieku emerytalnego, który obowiązuje w Polsce oraz w Niemczech może wystąpić o  emeryturę. ZUS wypłaci emeryturę za okres ubezpieczenia w Polsce, a niemiecka instytucja za okres pracy w Niemczech.

Przepisy unijne ułatwiają nabycie emerytury lub renty, jeśli ktoś pracował w kilku państwach. I tak, jeśli wystąpi do ZUS o emeryturę, ale polski staż ubezpieczenia okaże się zbyt krótki, aby nabyć prawo do polskiego świadczenia, to zostaną uwzględnione także okresy ubezpieczenia z innych państw członkowskich. ZUS może taką emeryturę wypłacać na rachunek zagraniczny w państwie, w którym mieszka świadczeniobiorca. Nie trzeba też składać kilku wniosków o emeryturę. Wniosek można złożyć w państwie, w którym się mieszka. ZUS prześle go do instytucji ubezpieczeniowych wszystkich państw, w których pracował wnioskodawca. To właśnie umożliwiają przepisy rozporządzeń unijnych.

Krzysztof Cieszyński regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa pomorskiego