Drgania mechaniczne (wibracje) są zjawiskiem fizycznym, charakteryzującym się rozprzestrzenianiem się niskoczęstotliwościowych drgań akustycznych w ośrodkach stałych i przekazywaniu ich do organizmu człowieka przez określoną część ciała, będącą w bezpośrednim kontakcie z drgającym ośrodkiem (źródłem drgań). W związku z tym stosuje się umowny podział drgań mechanicznych na drgania ogólne (przenikają do organizmu przez kończyny dolne, miednicę, tułów) oraz miejscowe (oddziałują na organizm przez kończyny górne).

Wprowadzenie narzędzi udarowych w przemyśle na początku XX wieku spowodowało wystąpienie problemu narażenia na drgania mechaniczne. Od tego czasu narzędzia i procesy technologiczne, które powodują narażenie na drgania miejscowe, są powszechnie stosowane w różnych gałęziach przemysłu, takich jak przemysł wytwórczy, wydobywczy, budowlany, leśny, rolniczy i transport publiczny. W Polsce drgania mechaniczne są czwartym pod względem liczby zagrożonych pracowników czynnikiem szkodliwym w miejscu pracy.

Źródłami drgań mechanicznych miejscowych w miejscu pracy są różne maszyny i urządzenia, takie jak narzędzia drgające o napędzie pneumatycznym, hydraulicznym, spalinowym lub elektrycznym, przedmioty trzymane w rękach poddawane obróbce na urządzeniach stacjonarnych oraz dźwignie sterujące maszynami i pojazdami obsługiwanymi ręcznie. Niektóre narzędzia ręczne, takie jak młotki czy pilarki, mogą generować drgania o dużym natężeniu, które są przenoszone przez kończyny górne na tułów i głowę, co może prowadzić do wzbudzenia drgań rezonansowych narządów wewnętrznych.

Systematyczne narażenie na drgania mechaniczne może prowadzić do trwałych i nieodwracalnych zmian chorobowych w organizmie. Skutki narażenia na drgania obejmują problemy z układem kostnym, takie jak bóle kręgosłupa oraz niekorzystne zmiany w narządach wewnętrznych, na przykład żołądku, przełyku, klatce piersiowej i narządzie przedsionkowo-ślimakowym. Drgania o działaniu ogólnym mogą również powodować zmęczenie, zaburzenia koordynacji ruchów, problemy z układem krążenia i inne skutki funkcjonalne.

Szczególnie istotne było też zwrócenie uwagi na fakt, że rozwój choroby następuje w wyniku długotrwałej ekspozycji na drgania mechaniczne. Dlatego kluczowym elementem profilaktyki jest eliminacja lub minimalizacja narażenia pracowników na te drgania.

Oprócz działań technicznych i organizacyjnych, istotną rolę odgrywa również odpowiednia edukacja i szkolenia pracowników. Pracownicy powinni być świadomi zagrożeń związanych z narażeniem na drgania mechaniczne oraz znać metody ochrony i odpowiednie postępowanie w celu minimalizacji ryzyka. Należy również przeprowadzać regularne badania okresowe w celu wczesnego wykrywania ewentualnych zmian zdrowotnych.

W przypadku wystąpienia objawów choroby wibracyjnej, konieczne jest odpowiednie leczenie i rehabilitacja. Wczesna diagnoza i interwencja mogą pomóc w zatrzymaniu lub opóźnieniu postępu choroby oraz poprawie jakości życia pacjenta.

Podsumowując, skutki zdrowotne narażenia pracowników na drgania mechaniczne przenoszone przez kończyny górne mogą być poważne i wpływać na układ kostno-szkieletowy oraz narządy wewnętrzne. W celu ochrony pracowników należy stosować odpowiednie środki profilaktyczne, takie jak eliminacja drgań, zastosowanie środków ochrony antywibracyjnej oraz odpowiednie szkolenia i badania okresowe. Tylko kompleksowe podejście może minimalizować ryzyko wystąpienia choroby wibracyjnej i chronić zdrowie pracowników.

Źródło: materiały CIOP i BIP

Źródło: https://www.seka.pl/skutki-zdrowotne-narazenia-na-drgania/

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.