Czy niesprawna klimatyzacja podczas upałów może być podstawą odmowy wykonania pracy z wykorzystaniem pojazdu służbowego?
Jeszcze nie tak dawno klimatyzacja w samochodzie była luksusem dostępnym tylko w wyższych opcjach wyposażenia. Dziś klimatyzacja w samochodzie dostępna jest już w wersji podstawowej wyposażenia. Dotyczy to nie tylko samochodów prywatnych, ale także samochodów służbowych. W czasie upałów, podczas wykonywania obowiązków zawodowych, klimatyzacja jest elementem zapewniającym komfort pracy. Wpływa też znacznie na bezpieczeństwo pracy chroniąca pracownika przed przegrzaniem.
Obowiązkiem każdego pracodawcy jest zapewnienie pracownikom szeroko rozumianych narzędzi pracy. Inne wyposażenie będzie dotyczyło pracownika zatrudnionego na stanowisku robotniczym np. spawacza budowlanego, inne zaś pracownika biurowego wykonującego swoje obowiązki w siedziby pracodawcy. Jeszcze inne narzędzia i wyposażenia stanowiska pracy należy zapewnić pracownikowi mobilnemu, którego realizacja zakresu obowiązków wymaga stałego przemieszczania się.
W przypadku ostatniego ze wspomnianych pracowników kluczowym narzędziem pracy będzie samochód używany do celów służbowych. Z Kodeksu pracy wynika, iż stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne muszą zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W szczególności muszą zabezpieczać pracownika przed:
- urazami,
- działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych,
- porażeniem prądem elektrycznym,
- nadmiernym hałasem,
- działaniem drgań mechanicznych i promieniowania oraz
- szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy.
Nie inaczej jest w przypadku samochodów. Jeżeli pracodawca zdecyduje się powierzyć pracownikowi samochód w celach służbowych, stan techniczny takiego pojazdu w żadnym razie nie może być przypadkowy.
Może się zdarzyć, że samochodzie pracodawcy, użyczonym pracownikowi do celów służbowych, klimatyzacja okaże się niesprawna. W takiej sytuacji może powstać wątpliwość, czy pracownik kierowca, mając świadomość niesprawnego układu klimatyzacji, ma prawo odmówić pracodawcy wykonania polecenia służbowego w zakresie przemieszczania się wspomnianym pojazdem.
Odnosząc się do powyższego dylematu należy zauważyć, że przepisy z zakresu technicznego bezpieczeństwa pracy nie regulują kwestii zapewnienia pracownikom klimatyzacji w pojazdach samochodowych. Tym samym, pracodawca ma prawo wyposażyć pracownika zarówno w samochód, który klimatyzację posiada, jak również w auto, które klimatyzacji nie ma.
Tak więc, pracownik kierowca, który posiadał auto z klimatyzacją, a któremu zostaje przydzielone auto bez klimatyzacji, nie może odmówić pracodawcy:
- udania się w podróż służbową takim samochodem lub
- regularnego przemieszczania się nim w ramach mobilnego miejsca pracy.
Inaczej jednak sytuacja może przedstawiać się w przypadku, gdy układ klimatyzacji uległ awarii. Wówczas należy przyjąć, że pracownik kierowca nie ma możliwości powstrzymania się od pracy powołując się na obniżenie komfortu jazdy podczas upałów, związanego z wyższą niż zwykle temperaturą w kabinie auta.
Istnieje jednak możliwość odmowy użycia samochodu z niesprawną klimatyzacją. Jest to jednak możliwe tylko do momentu jednoznacznego ustalenia, że usterka w żaden sposób nie ma przełożenia na kwestie bezpieczeństwa w zakresie użytkowania auta.
Do momentu, do którego takie ustalenia nie zostaną poczynione można przyjąć, że pracownik kierowca ma prawo powstrzymać się od użytkowania wspomnianego samochodu. Można uzasadnić to tym, że zarówno zatrudniony, jak również pracodawca zwykle nie są osobami biegłymi w zakresie oceny bezpieczeństwa użytkowania pojazdu z niesprawnym układem klimatyzacji.
