Społeczna inspekcja pracy jest służbą społeczną pełnioną przez pracowników. Służba ta powinna reprezentować interesy i ochronę uprawnień pracowniczych.

Najczęściej społeczny inspektor pracy jest członkiem związku zawodowego, jest wybierany przez pracowników na kadencję trwająca 4 lata. Wybory przeprowadzają zakładowe organizacje związkowe. Rzadziej zdarza się również, że jest wyznaczona osoba niebędąca członkiem związku zawodowego.

Społeczny inspektor nie powinien pełnić stanowiska kierowniczego. Dodatkowo, powinien posiadać wiedzę w zakresie zagadnień, które wchodzą w obszar działania społecznej inspekcji pracy, co najmniej pięcioletni staż pracy w branży, do której zakład należy i co najmniej dwuletni staż pracy w danym zakładzie. Jeśli nie sprawdza się w swojej funkcji, inspektora odwołują pracownicy zakładu pracy.

Społeczna inspekcja pracy to przede wszystkim służba społeczna, pełniona przez pracowników dla zapewnienia przez zakłady pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Do praw i obowiązków społecznych inspektorów pracy należą:

• kontrola stanu budynków, maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych oraz procesów technologicznych z punktu widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy
• kontrola, jak wygląda w zakładzie przestrzeganie przepisów prawa pracy
• uczestniczenie w kontroli przestrzegania przepisów dotyczących ochrony środowiska naturalnego;
• uczestniczenie w kształtowaniu właściwych warunków bezpieczeństwa w firmie
• branie udziału w analizowaniu przyczyn powstawania wypadków podczas pracy, zachorowań na choroby zawodowe oraz kontrola stosowania przez zakład pracy właściwych środków zapobiegawczych w tym kierunku.

Aby móc realizować swoje uprawnienia, społeczny inspektor pracy ma prawo do: wstępu w każdym czasie do pomieszczeń i urządzeń zakładu pracy, otrzymania od osób kompetentnych niezbędnych informacji oraz okazania mu dokumentów w sprawach wchodzących w zakres jego działania.

Poza kontrolą warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, społeczny inspektor pracy może wydawać zalecenia i wpisywać swoje uwagi do księgi zaleceń, a także wnioskować o kontrolę państwowej inspekcji pracy. Co więcej, uczestniczy w zespole oddelegowanym do ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. Pełni także funkcję zastępcy przewodniczącego komisji bhp w zakładzie pracy.

Jeśli chodzi o samych pracowników danego zakładu pracy, społeczny inspektor pracy może zwrócić im uwagę, jeśli zauważy naruszenie zasad bezpieczeństwa. Może również poprosić przełożonego o ponowne przeszkolenie swoich podwładnych.

W zależności od struktury organizacyjnej zakładu społeczną inspekcję pracy tworzą:

• zakładowy społeczny inspektor pracy – dla całego zakładu pracy,
• oddziałowi (wydziałowi) społeczni inspektorzy pracy – dla poszczególnych oddziałów (wydziałów),
• grupowi społeczni inspektorzy pracy – dla komórek organizacyjnych oddziałów (wydziałów).

W kompetencji zakładowych organizacji związkowych leży dostosowanie tego do struktury zakładu pracy.

Społeczni inspektorzy pracy powinni wykonywać swoje poza godzinami pracy. Jeśli, w przypadku takiej konieczności, będą pełnić swoje zadania w godzinach pracy, społeczni inspektorzy pracy zachowują prawo do wynagrodzenia.

• W przypadku znacznego obciążenia zadaniami kierownik zakładu pracy na wniosek zakładowych organizacji związkowych może ustalić miesięczne wynagrodzenie zryczałtowane do wysokości nieprzekraczającej wynagrodzenia za 30 godzin pracy osoby pełniącej funkcję społecznego inspektora pracy. Zaś w wypadkach szczególnie uzasadnionych wynagrodzenie społecznego inspektora pracy może zostać podwyższone do wysokości nieprzekraczającej wynagrodzenia za 60 godzin pracy.
• W zakładach pracy, w których występuje szczególne zagrożenie zdrowia i życia pracowników, a warunki pracy wymagają stałego społecznego nadzoru, może on zostać zwolniony na czas pełnienia funkcji zakładowego społecznego inspektora pracy z obowiązku wykonywania pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Podsumowując, społeczny inspektor pracy pełni funkcję w interesie swoich współpracowników. Dba o zapewnienie właściwych warunków bezpieczeństwa, weryfikuje przestrzeganie przez pracowników przepisów bhp i prawa pracy, tak, aby w zakładzie dochodziło do jak najmniejszej liczby wypadków i zachorowań na choroby zawodowe. Współpracuje ściśle z kierownikami, komisją bhp, dba również o ochronę uprawnień pracowniczych określonych w przepisach prawa pracy.

Źródło: https://www.bhp-center.com.pl/kim-jest-i-co-robi-spoleczny-inspektor-pracy/

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.