Nietypowe formy zatrudnienia i zagrożenia jakie one niosą dla rynku pracy były tematem szóstej audycji realizowanej we współpracy Regionu Gdańskiego NSZZ „Solidarność” oraz Radia Gdańsk, która została wyemitowana 4 września br.

Rozwój technologii i globalizacja mają duży wpływ na rynek pracy. Z jednej strony przynoszą nowe możliwości ułatwiające pracę, ale z drugiej strony modyfikują klasyczne rozwiązania w zakresie praw pracowników, ochrony socjalnej i bezpieczeństwa pracy. Prowadzi to do pogorszenia się sytuacji części osób pracujących i naruszania elementarnych praw człowieka. Dlatego niezbędnym jest wskazanie rozwiązań  zapewniających bezpieczne miejsce pracy dla zatrudnionych w istniejących, jak i nowo powstających formach pracy.

O nowych formach zatrudnienia i zagrożeniach z nimi związanych w Radiu Gdańsk redaktor Tomasz Sosnowski rozmawiał z dr Martą Zbucką-Gargas doktor nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Pracy Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego.

– Z jakimi nietypowymi formami zatrudnienia mamy do czynienia w związku z rozwojem technologicznym i  globalizacją?

– Rozwój technologii, globalizacja, automatyzacja i Chat GPT bardzo mocno wpływają na rynek pracy, tworząc nowe formy zatrudnienia, takie jak np.: praca zdalna, praca w globalnych łańcuchach dostaw i praca za pośrednictwem platform cyfrowych. Określenie atypowe formy zatrudnienia to inne niż typowe zatrudnienie na umowę o pracę, na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy i w ramach którego praca wykonywana jest na rzecz pracodawcy w jego siedzibie. Te nowe formy stanowią poważną konkurencję dla tradycyjnej formy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

– Jakie uprawnienia mają osoby zatrudnione za pośrednictwem platform internetowych, jak np. pracownik Ubera?

– Niestety, jest wiele wątpliwości co do statusu prawnego pracowników wykonujących pracę za pośrednictwem platform cyfrowych. Z jednej strony bardzo cenimy elastyczny czas pracy, wykonywanie pracy z różnych miejsc świata. Natomiast ewolucja technologiczna przyniosła wiele niekorzystnych rozwiązań dla pracowników. Jest to utrata stabilizacji, ochrony socjalnej, bezpiecznych warunków pracy. Wracając do naszych pracowników zatrudnionych za pośrednictwem platform cyfrowych to często odmawia się im praw pracowniczych, takich jak np. prawo do urlopu wypoczynkowego, czy ochrona przed wypowiedzeniem. I nie dotyczy to tylko osób pracujących w Polsce. W sporach pracowników Ubera z operatorem platformy między innymi orzecznictwo brytyjskie nadało status pracowniczy kierowcom Ubera, przyznając im prawa pracownicze.

– A w Polsce?

– W Polsce czekamy jeszcze na takie wyroki. Mamy nadzieję, że pojawią się, i że status prawny tych pracowników  zostanie uregulowany.

– W jakim kierunku powinny iść zmiany w prawie, aby osoby zatrudnione np. przez platformy internetowe podlegały tym samym przepisom co zatrudnieni na umowę o pracę?

– To jest zawsze pytanie o granice liberalizacji prawa i uwzględnienie zmian jakie zachodzą na rynku pracy z powodu globalizacji czy automatyzacji. Celem nie jest ograniczanie elastyczności, bo to nie będzie ani atrakcyjne dla pracownika, ani dla biznesu. Natomiast wydaje się, żeniezbędne jest rozciągniecie praw pracowniczych na wszystkich, którzy wykonują pracę, bez względu na formę zatrudnienia. Żadna praca, w tym wykonywana w nietypowych formach, nie jest towarem. A osoby, które świadczą pracę powinny objęte być ochronnymi przepisami.

Jednym z efektów rozwoju atypowych form zatrudnienia jest zjawisko prekariatyzacji części pracowników.

Prekariat to kategoria osób pracujących, których aktualne miejsce zatrudnienia jest niepewne, nie są oni objęci żadnymi systemami świadczeń socjalnych oraz wykonują pracę za niskie płace lub ich dochody są niestabilne. Nietypowe formy zatrudnienia to nowe wyzwanie dla rządów poszczególnych państw, ale także dla związków zawodowych.

Partnerem merytorycznym audycji jest Region Gdański NSZZ „Solidarność”. Jest ona realizowana w ramach drugiej edycji projekt „Godna praca to bezpieczna praca”.

mk

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.