Według Eurostatu stopa bezrobocia w grudniu 2021 r. w Polsce wyniosła 2,9 proc. wobec 3 proc. w poprzednim miesiącu. Niższy wskaźnik niż Polska zanotowały Czechy (2,1 proc.). Według natomiast Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) stopa bezrobocia wyniosła 5,4 proc. i nie zmieniła się w stosunku do listopada 2021 roku.

Różnice w metodologii

Dane o bezrobociu podawane przez europejski urząd statystyczny Eurostat zwykle są niższe w stosunku do tych podawanych przez Główny Urząd Statystyczny, co wynika z różnego podejścia do bezrobocia. Eurostat mierzy stopę bezrobocia jako procent osób w wieku 15–74 lata pozostających bez pracy, zdolnych podjąć zatrudnienie w ciągu najbliższych dwóch tygodni, które aktywnie poszukiwały pracy w ciągu ostatnich tygodni, w odniesieniu do wszystkich osób aktywnych zawodowo w danym kraju.

Według danych GUS stopa bezrobocia mierzona jest jako odsetek bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy wobec całości cywilnej ludności aktywnej zawodowo. Jak wiadomo, w  polskich urzędach pracy rejestrują się wszyscy, jeżeli chcą zachować dostęp do bezpłatnej opieki zdrowotnej, a niekoniecznie szukający zatrudnienia.

Różnice pomiędzy metodą Eurostatu i GUS-u wynikają z podejścia do problemu, polski urząd bada wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych, zaś europejski, tych którzy rzeczywiście chcą podjąć pracę.

Ogólnie rzecz biorąc bezrobotny to osoba niezatrudniona, nieprowadząca działalności gospodarczej i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia (w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy).

Bardzo rozbudowaną i szczegółową definicję bezrobotnego zawiera ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (w art. 2 ust. 1 pkt 2). Ta szczegółowość jest związana oczywiście z możliwością wystąpienia różnych sytuacji życiowych osoby, która chciałaby uzyskać status bezrobotnego i związanymi z tym uprawnieniami jak np. zasiłek dla bezrobotnych, ubezpieczenie społeczne czy udział w bezpłatnych szkoleniach.

Ze względu na sposób pomiaru zjawiska bezrobocia wyróżnia się bezrobocie jawne i ukryte. Bezrobocie jawne rejestrowane to takie, którego poziom określa się na podstawie ewidencji urzędów pracy. Jest też bezrobocie jawne rzeczywiste ustalane na podstawie BAEL (Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności). Nie wchodząc  w szczegóły metodologii BAEL, w tej metodzie za bezrobotną uważa się osobę spełniającą łącznie następujące warunki: wiek 15-74 lata,  niepracującą w okresie badanego tygodnia,  aktywnie poszukującą pracy (konkretne działania w okresie 4 tygodni przed badaniem, wliczając w to tydzień badania), gotową do podjęcia pracy w ciągu dwóch tygodni po przeprowadzeniu badania.

Jest też bezrobocie ukryte, które dotyczy osób są nieaktywnych  zawodowo, ale też zarejestrowanych w urzędach pracy. Często występuj na wsi (agrarne).

Jeżeli weźmiemy pod uwagę czas trwania bezrobocia, to możemy mówić:  o bezrobociu krótkookresowym (do trzech miesięcy),  średniookresowym (od czterech do sześciu miesięcy),     długookresowym (od siedmiu do dwunastu miesięcy) oraz  długotrwałym (powyżej jednego roku).

Ze względu na obszar występowania bezrobocie dzieli się na: bezrobocie powszechne, które dotyczy całego kraju i jest zjawiskiem masowym oraz na  bezrobocie lokalne, które odnosi się do konkretnego regionu.

Rozpatrując bezrobocie bierzemy pod uwagę także różne czynniki społeczno-demograficznego, takie jak: wiek,  płeć, wykształcenie, zawód.

Wciągu 32 lat transformacji poziom bezrobocia w Polsce wciąż się zmieniał. W styczniu 1990 roku poziom bezrobocia rejestrowanego wyniósł 0,5 proc, by pod koniec roku osiągnąć 6,5 proc. Kolejne lata to ciągły wzrost. Najwyższy poziom stopa bezrobocia osiągnęła w styczniu 2003 roku i wynosiła 20,6 proc. W następnych latach następował stopniowy spadek, poniżej 10 proc. bezrobocie w Polsce spadło w 2008 roku, ale w następnych latach znowu wzrastało osiągając w lutym 2013 roku 14,4 proc. Poniżej 10 proc. spadło ponownie w połowie 2015 roku. Obecna stopa bezrobocia według GUS wynosząca 5,4 jest najniższa od 32 lat.

Małgorzata Kuźma

Zdjęcie: Paweł Glanert

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.