Wśród dolegliwości związanych z pracą do najczęstszych należą zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego. Przeciwdziałanie tym zaburzeniom pomaga poprawić jakość życia pracowników, ale i ma duże znaczenie ekonomiczne, gdyż w całej Europie dolegliwości tego rodzaju dotykają milionów pracowników, co naraża pracodawców na znaczne straty. Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy prowadzi kampanię pod hasłem Zdrowe i bezpieczne miejsca pracy.

Zaburzenia, o których mówimy, dotyczą pleców, szyi ramion i kończyn górnych i dolnych. Dolegliwości najczęściej dotykają stawów, ale nie tylko. Może to być lekki ból, ale mogą być też wystąpić poważniejsze dolegliwości wymagające zwolnienia z pracy. W przypadku schorzeń przewlekłych mogą one nawet prowadzić do niepełnosprawności i konieczności rezygnacji z pracy.

Jakie są przyczyny?

Zazwyczaj geneza tej choroby jest złożona, rzadko występuje jedynie jedna przyczyna. Do spektrum czynników zaliczyć możemy różne czynniki ryzyka oddziałujące razem, w tym czynniki fizyczne i biomechaniczne, organizacyjne i psychospołeczne oraz indywidualne. Większość zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego rozwija się na przestrzeni czasu.

Do czynników ryzyka zaliczyć możemy fizyczne i biomechaniczne czynniki, takie jak przenoszenie ciężkich przedmiotów, zwłaszcza ze zgiętym i skręconym tułowiem, powtarzające się lub energiczne ruchy, niewygodna i nieruchoma pozycja, wibracje, słabe oświetlenie lub niska temperatura środowiska pracy, szybkie tempo pracy, długotrwałe siedzenie lub stanie w tej samej pozycji.

Oprócz tego wyróżnia się organizacyjne i psychospołeczne czynniki ryzyka, które z kolei mogą obejmować wysokie wymagania związane z pracą lub mała autonomia, brak przerw lub możliwości zmiany pozycji pracy, pracę z dużą prędkością, także jako konsekwencja wprowadzenia nowych technologii, długie godziny pracy i praca zmianowa, znęcanie się, nękanie i dyskryminacja w miejscu pracy, mobbing a także niski poziom zadowolenia z pracy.

Istnieją ponadto indywidualne czynniki ryzyka, które  mogą obejmować przebyte choroby, wydolność fizyczną czy  styl życia i nawyki (np. palenie, brak wysiłku fizycznego).

Ocena ryzyka i zapobieganie

Aby skutecznie walczyć z zagrożeniem najeży w pierwszej kolejności dokonać oceny ryzyka. I tak, należy dokonać oceny pełnego spektrum przyczyn i wprowadzić skuteczne metody przeciwdziałania. Priorytetem jest wyeliminowanie zagrożeń, ale także dostosowanie pracy do pracowników.

W następnej kolejności należy przygotować plan działań zapobiegawczych. Przede wszystkim działania powinny koncentrować się na profilaktyce podstawowej, ale także na środkach służących zminimalizowaniu stopnia wszelkich urazów. Ważne jest, aby zapewnić wszystkim pracownikom otrzymanie odpowiednich informacji, edukacji i szkoleń na temat BHP w miejscu pracy oraz wiedzy na temat tego, jak unikać określonych zagrożeń i ryzyka. Nie bez znaczenia jest tu zaangażowanie samych pracowników lub ich przedstawicieli.

Należy więc rozpatrzeć  następujące zagadnienia:

• Układ miejsca pracy: należy je przystosować w sposób sprzyjający przyjmowaniu korzystniejszych postaw ciała w pracy.
• Wyposażenie: powinno być ono zaprojektowane zgodnie z zasadami ergonomii i odpowiednie do zadań.
• Zadania: należy zmienić metody lub narzędzia pracy.
• Zarządzanie: należy zaplanować pracę w taki sposób, aby w miarę możliwości unikać pracy powtarzalnej lub wykonywanej przez długi czas w niewłaściwej pozycji. Należy zaplanować przerwy na odpoczynek, wprowadzić rotację stanowisk lub zmieniać przydział zadań.
• Czynniki organizacyjne: opracowanie polityki dotyczącej zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego, aby poprawić organizację pracy i otoczenie psychospołeczne w miejscu pracy oraz promować zdrowie w obrębie układu mięśniowo-szkieletowego.

Działania profilaktyczne powinny również uwzględniać zmiany technologiczne w zakresie sprzętu i cyfryzacji procesów pracy oraz powiązane zmiany w sposobach organizacji pracy.

Kampania Zdrowe i bezpieczne miejsce pracy

Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy prowadzi kampanię pod hasłem Zdrowe i bezpieczne miejsca pracy. Kampania na lata 2020–2022 promuje hasło Dźwigaj z głową i skupia się na zapobieganiu zaburzeniom układu mięśniowo-szkieletowego. Zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego, jak pisaliśmy wyżej, nadal są jednym z najpowszechniejszych problemów zdrowotnych związanych z pracą w Europie.

W kampanii przedstawiono kompleksowy obraz przyczyn tego utrzymującego się problemu. Jej celem jest rozpowszechnianie wiarygodnych informacji na ten temat, zachęcanie do przyjęcia zintegrowanego podejścia do zarządzania problemem i zaoferowanie praktycznych narzędzi i rozwiązań mogących pomóc na poziomie miejsc pracy.

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.