Jedną z podstawowych cech systemu społeczno-politycznego Norwegii jest istotna rola dialogu społecznego. Ramy stosunków pracy w Norwegii określa legislacja, ale są one oparte przede wszystkim na centralnych porozumieniach zbiorowych, które są uzupełniane układami specjalnymi na poziomie branżowym i zakładowym. O sprawczości i skuteczności dialogu społecznego w Norwegii świadczy fakt, że większość pracowników objętych jest układami zbiorowymi pracy. W 2016 roku było to 67 proc. pracowników, w tym samym czasie w Polsce było to tylko kilkanaście proc.

Najważniejsze cechy systemu norweskiego przedstawił na antenie Radia Gdańsk Sławomir Adamczyk, członek Komitetu Koordynacji Rokowań Zbiorowych Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych, z którym rozmowę przeprowadziła redaktor Beata Gwoździewicz.

– Proszę powiedzieć, czym charakteryzuje się dialog społeczny w Norwegii?

– Dialog społeczny w Norwegii opiera się bardzo mocno na zasadzie wzajemnego zaufania partnerów społecznych i rządu, co oczywiście nie oznacza braku sytuacji konfliktowych. O mocy sprawczej tego dialogu decydują jego silni aktorzy, zarówno związki zawodowe, jak i organizacje pracodawców. To pozwala im prowadzić rozmowy dwustronne, które są punktem wyjścia do relacji trójstronnych z rządem. Ta efektywna trójstronność wynika z mocnej pozycji partnerów społecznych, a nie tylko z regulacji prawnych, jak to jest np. w Polsce. Po prostu rządzący nie podejmują żadnych inicjatyw w obszarze stosunków pracy bez uzyskania jednoznacznego sygnału ze strony partnerów społecznych. To jest pierwszy filar modelu norweskiego

Drugim filarem są dwustronne rokowania branżowe i zakładowe, wprowadzające konkretne rozwiązania na niższych poziomach. Z punktu widzenia związków zawodowych ważna jest tu zasada wiodących sektorów. Najsilniej uzwiązkowione branże jako pierwsze rozpoczynają doroczne negocjacje płacowe i torują drogę dla wyznaczania postulatów negocjacyjnych przez organizacje z innych branż. To naprawdę działa.

– Czy ten system norweski, jeśli chodzi o dialog społeczny może być wzorcem dla Polski?

– System norweski może być wzorem dla Polaków tylko w pewnym zakresie. Jego podwaliny kształtowały się prawie sto lat temu, gdy nie było globalizacji i zmiany technologicznej. Tamte warunki brzegowe są raczej nie do odtworzenia w naszych obecnych realiach. Ale z pewnością możemy zaimplementować na polski grunt norweską ideę krajowych porozumień generalnych między głównymi partnerami społecznymi. Tutaj prawne podstawy do ich zawierania w ramach Rady Dialogu Społecznego istnieją, wystarczy chcieć. I takie porozumienia mogłyby dotyczyć nie tylko szeroko rozumianych stosunków pracy, lecz przykładowo wyzwań stojących generalnie przed polskim rynkiem pracy. To by zwiększyło rolę tych wiodących organizacji pracodawców i związków zawodowych, gdyż władza publiczna byłaby wówczas bardziej chętna do ich wysłuchania. Przywołam tutaj, że w światowym rankingu konkurencyjności Norwegia jest daleko przed Polską między innymi dlatego, że udało się tam wprowadzić efektywne zasady trójstronnej współpracy.

No i jeszcze jeden element, który można by zaimplementować i ten, którego brakuje w polskich przedsiębiorstwach, to koncepcja demokratyzacji w miejscu pracy polegająca na włączeniu pracowników w proces współzarządzania. Trzeba pamiętać, że pracodawca nie jest właścicielem naszej pracy. W Norwegii o tym wiedzą i dobrze byłoby przypomnieć to naszym rodzimym kapitalistom.

Czy wiesz, że…

Cechą charakterystyczną norweskiego rynku pracy jest silna pozycja związków zawodowych. W 2019 roku członkami związków zawodowych w Norwegii było 1,9 mln Norwegów, co daje ponad 49-procentowe uzwiązkowienie. Także większość norweskich pracodawców jest zrzeszona w organizacjach.

Temat dialogu społecznego w Norwegii był tematem audycji w Radiu Gdańsk realizowanej w ramach projekt „Dialog społeczny kluczem do rozwoju” finansowanego przez Norwegię poprzez Fundusze Norweskie 2014 – 2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.

Link do audycji…>>

Małgorzata Kuźma

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.