Pracownicy zatrudnieni w zakładzie pracy wykonują swoje obowiązki w określonym przez pracodawcę systemie czasu pracy. Mają ustalony wymiar godzin do przepracowania w danym dniu, tygodniu oraz okresie rozliczeniowym. Dopuszczalne jest stosowanie kilku różnych systemów w jednym zakładzie, z których równoważny system czasu pracy uważany jest za jeden z bardziej elastycznych.

System równoważnego czasu pracy dopuszcza wydłużenie czasu pracy w danym dniu lub tygodniu, a skrócenia go w innym dniu lub tygodniu bądź udzielenia dni wolnych od pracy. W tym systemie czas pracy należy planować tak, żeby w okresie rozliczeniowym jego dopuszczalny wymiar nie był przekroczony. Równoważny system czasu pracy pozwala na przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin. Warto pamiętać, że od tej reguły istnieją wyjątki, do których należy praca przy dozorze urządzeń. Wówczas dobowy wymiaru czasu pracy może wynosić maksymalnie 16 godzin w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym jednego miesiąca.

Przedłużony wymiar dobowy można również stosować przy pilnowaniu mienia, przy ochronie ludzi,

dla pracowników zakładowych straży pożarnych i służb ratowniczych.

W ich przypadku dobowy wymiar czasu pracy może zostać przedłużony do 24 godzin, w okresie rozliczeniowym jednego miesiąca. Po każdym dniu wykonywania pracy w wydłużonym dobowym wymiarze czasu pracy pracownikowi przysługuje odpoczynek przez co najmniej liczbę przepracowanych godzin. Z kolei, gdy nie wydłużono dobowego wymiaru, wówczas odpoczynek musi wynosić co najmniej 11 godzin.

Podczas stosowania równoważnego czasu pracy powinna zostać zachowana przeciętna tygodniowa norma czasu pracy, która wynosi 40 godzin. Należy pamiętać, że norma tygodniowa jest normą przeciętną. Oznacza to, że można w jednym tygodniu zaplanować nawet 60 godziny pracy (5 dni po 12 godzin), a w pozostałych tygodniach okresu rozliczeniowego odpowiednio mniej. Należy jednak mieć na uwadze, by zostało zachowane prawo do odpoczynku pracownika. W każdym tygodniu pracownikowi wykonującemu pracę w równoważnym systemie czasu pracy przysługuje prawo do odpoczynku tygodniowego (co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku). W przypadku równoważnego systemu pracy pracownikowi należy zapewnić w okresie rozliczeniowym liczbę dni wolnych odpowiadającą co najmniej liczbie niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy przypadającym w tym okresie.

Równoważny system czasu pracy może być stosowany:

• z pracą zmianową,
• z pracą w niedziele i święta,
• z indywidualnym rozkładem czasu pracy.

Stosowanie równoważnego systemu czasu pracy jest czasochłonne, ponieważ wymaga planowania pracy dla każdego okresu rozliczeniowego.

Zgodnie z art. 135 § 1 Kodeksu pracy równoważny system czasu pracy może być stosowany, jeśli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym miesiąca. Może on być używany np. w gastronomii, hotelarstwie, handlu, rolnictwie, żegludze, zakładach fryzjerskich i kosmetycznych, ochronie, zakładowych strażach pożarnych, zakładowych służbach ratowniczych czy też na stacjach benzynowych. System ten pozwala na przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin w trakcie jednomiesięcznego okresu rozliczeniowego. Jednak w uzasadnionych przypadkach można wydłużać okres rozliczeniowy i dobowy wymiar czasu pracy:

• przy pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych można wydłużyć okres rozliczeniowy do 4 miesięcy;
• przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy można wydłużyć dobowy wymiar czasu pracy maksymalnie do 16 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym jednego miesiąca;
• przy pracach polegających na pilnowaniu mienia lub ochronie osób oraz u pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych można wydłużyć dobowy wymiar czasu pracy maksymalnie do 24 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym jednego miesiąca.

Według przepisów dobowy wymiar czasu pracy nie może przekroczyć 8 godzin:

• u pracowników, którzy są zatrudnieni na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia;
• u pracownic będących w ciąży;
• u pracowników opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez nie 4. roku życia, bez ich zgody.

Pracownikom za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem wymiaru czasu pracy przysługuje prawo do wynagrodzenia.

Równoważny system czasu pracy może okazać się idealnym rozwiązaniem dla pracowników, których specyfika pracy wymaga bardziej elastycznego podejścia do godzin pracy.

Źródło: https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-rownowazny-system-czasu-pracy-charakterystyka-systemu

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.