Pracodawca jest obowiązany zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac. Musi on też wydawać instrukcje i wskazówki. Powinny one być na tyle szczegółowe, aby minimalizowały wystąpienie ryzyka narażenia zdrowia lub życia pracownika. Szczegółowość ta powinna gwarantować odpowiednio, wysoki i dostosowany do konkretnych warunków pracy, poziom bezpieczeństwa.

Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa w zakładzie pacy. Na podstawie art. 207(1) ustawy Kodeks pracy, jego obowiązkiem jest ochrona zdrowia i życia pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Powinien on przekazywać informacje o zagrożeniach występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników. Spoczywa też na nim obowiązek związany z podejmowaniem działań ochronnych i zapobiegawczych w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń. 

Zgodnie z art. 237(4) kp, pracodawca jest obowiązany zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bhp dotyczącymi wykonywanych przez nich prac. Musi on też wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bhp na stanowiskach pracy. Z kolei pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami i zasadami bhp. Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z 25 września 2019 r., sygn. akt I OSK 3010/17) zwrócił uwagę, że regulacja ta nie precyzuje jak szczegółowe powinny być takie instrukcje i wskazówki, jak również nie określa ich elementów. Tym samym obowiązek opracowania instrukcji spoczywa na pracodawcy z uwagi na odrębny i specyficzny charakter prowadzonej przez niego działalności. NSA wskazał, że instrukcja bhp powinna być na tyle szczegółowa, aby minimalizowała wystąpienie ryzyka narażenia zdrowia czy życia pracownika na danym stanowisku. Z tych względów musi ona być na tyle precyzyjna i dokładna, aby spełniała swój podstawowy cel jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony pracownika. 

Natomiast Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku (wyrok z 11 kwietnia 2019 r., sygn. akt III SA/Gd 32/19) podkreślił, że pracodawca powinien podejmować wszelkie niezbędne kroki i działania, aby minimalizować wystąpienie ryzyka narażenia zdrowia czy też życia pracownika na jakiekolwiek niebezpieczeństwo. Środkiem ku temu są szkolenia, instrukcje i wskazówki. Dlatego też muszą one być precyzyjne i dokładne. Sąd podkreślił, że instrukcja powinna być na tyle szczegółowa, aby obejmowała wszystkie procesy pracy na danym stanowisku, z uwzględnieniem tych, które mogą stanowić zagrożenia dla życia i zdrowia pracownika. Szczegółowość ta powinna gwarantować odpowiednio, wysoki i dostosowany do konkretnych warunków pracy, poziom bezpieczeństwa.

Pracodawca jest zobowiązany udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące:

• stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników;
• obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych;
• postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi;
• udzielania pierwszej pomocy.

Instrukcje te powinny, w sposób zrozumiały dla pracowników, wskazywać czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby jej bezpiecznego wykonywania, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników. Instrukcje dotyczące prac związanych ze stosowaniem substancji stwarzających zagrożenie lub mieszanin stwarzających zagrożenie powinny uwzględniać informacje zawarte w kartach charakterystyki tych substancji i mieszanin.

Instrukcja bhp jest szerokim pojęciem. Obejmuje swoim zakresem m.in.  instrukcje: stanowiskowe, dotyczącą bezpiecznego obchodzenia się z czynnikami chemicznymi stwarzającymi zagrożenie, a także: 

• instrukcję bezpieczeństwa pożarowego, która określa m.in. warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, magazynowania (składowania) i warunków technicznych obiektu, w tym zagrożenia wybuchem – par. 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów;
• instrukcję udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku, która powinna zawierać wykaz pracowników przeszkolonych w udzielaniu pierwszej pomocy i być wywieszona, w punktach pierwszej pomocy i przy apteczkach, w widocznych miejscach – par. 44 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;
• instrukcję stosowania środków ochrony indywidualnej, która powinna określać na jakich stanowiskach i jakie ochrony indywidualne powinny być stosowane oraz jak je używać i konserwować – par. 39c rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz par. 4 załącznika nr 2 do tego aktu;  
• instrukcję bezpiecznego wykonywania robót budowlanych – par. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
• instrukcję stosowania w zakładzie pracy znaków i sygnałów bezpieczeństwa, obejmującą w szczególności znaczenie znaków i sygnałów oraz zasady zachowania się pracowników, których mogą one dotyczyć – par. 2 załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;
• instrukcje obsługi maszyn, o której stanowi par. 58 rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn.

Źródło: https://www.prawo.pl/kadry/instrukcje-w-miejscu-pracy,186723.html

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.