W grudniu 2015 roku, po ponad dwuletnim impasie, pracodawcy, związkowcy i rządzący faktycznie usiedli przy jednym stole. Wznowiono dialog, który od trzech lat pogrążał się w stagnacji. Radę Dialogu Społecznego powołał prezydent RP Bronisław Komorowski w miejsce Komisji Trójstronnej. Prezydent RP Andrzej Duda powołał 30 stycznia br. nowych członków Rady Ministrów w skład Rady Dialogu Społecznego.  

Rada Dialogu Społecznego (popularnie nazywana RDS) jest najważniejszą instytucją krajowego dialogu społecznego w Polsce. Stanowi forum dialogu trójstronnego i współpracy strony pracowników, pracodawców oraz strony rządowej – tak brzmi oficjalna definicja tego organu. Warto przyjrzeć się bardziej szczegółowej charakterystyce RDS.  

Partycypacja

Rada jest głównym narzędziem zasady partycypacji i solidarności społecznej w zakresie stosunków zatrudnienia – jednej z najważniejszych z zasad społecznego, zrównoważonego rozwoju Rzeczpospolitej – ujętej w Konstytucji RP. Celem jej działania jest zapewnienie warunków do rozwoju społeczno-gospodarczego oraz zwiększenia konkurencyjności polskiej gospodarki i spójności społecznej. RDS prowadzi działania na rzecz poprawy jakości formułowania i wdrażania polityk oraz strategii społeczno-gospodarczych, a także budowania wokół nich społecznego porozumienia. Służyć ma temu przejrzysty, merytoryczny i regularny dialog organizacji pracowników i pracodawców oraz strony rządowej.

„Centralna” RDS ma swoje odpowiedniki lokalne, czyli Wojewódzkie Rady Dialogu Społecznego.

Z historii

Ustawa o Radzie Dialogu Społecznego obowiązuje od 11 września 2015 r., zastąpiła ustawę o Komisji Trójstronnej i jest efektem zainicjowanych przez związki zawodowe wspólnych prac ze stroną pracodawców i z rządem. Komisja Trójstronna od 26 czerwca 2013 r. nie zbierała się w pełnym składzie – związki zawodowe zawiesiły swój udział „zawiedzione brakiem dialogu” ze strony rządów Donalda Tuska i Ewy Kopacz (koalicja PO/PSL).

RDS była zatem nowym forum debaty na linii związkowcy-pracodawcy-rząd, zainicjowanym przez  prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Powołując Radę Bronisław Komorowski przypominał, że posiedzenia Komisji Trójstronnej nie odbywały się od ponad dwóch lat.

W grudniu 2015 r. premier Beata Szydło, desygnowana już przez koalicję pod szyldem PiS oraz – w tamtym czasie szef Rady Dialogu Społecznego – Piotr Duda, przewodniczący KK NSZZ „Solidarność”, wyrazili nadzieję, że RDS uda się zażegnać kryzys w dialogu społecznym.

Piotr Duda mówił w grudniu 2015 r. na pierwsze posiedzenie RDS zaprosił Władysława Kosiniaka-Kamysza, byłego ministra pracy i polityki społecznej (rząd PO/PSL), współautora ustawy o Radzie Dialogu Społecznego oraz ostatniego przewodniczący Komisji Trójstronnej (dziś Władysław Kosiniak-Kamysz jest wicepremierem w koalicyjnym rządzie Donalda Tuska, szefem MON).

Ważna i niezależna

W 2015 r. ustalono, że Rada Dialogu Społecznego jest ciałem niezależnym od rządu. Przewodnictwo w Radzie jest rotacyjne – naprzemiennie przez rok funkcję tę pełnił będzie przedstawiciel pracowników, następnie pracodawców i strony rządowej. Posiedzenia Rady są  jawne. Pracownicy i pracodawcy mają równą liczbę reprezentantów w RDS, czyli po 24. Po ośmiu członków Rady wskazują NSZZ „Solidarność”, Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych, Forum Związków Zawodowych, po sześciu organizacje pracodawców: Lewiatan, Pracodawcy RP, Business Centre Club i Związek Rzemiosła Polskiego. Do Rady z głosem doradczym swoich przedstawicieli wprowadzą też prezydent oraz prezesi NBP i GUS.

Jedną z podstawowych zmian w RDS, w porównaniu do Komisji Trójstronnej, jest sposób obsadzania funkcji przewodniczącego. Zostaje nim naprzemiennie kandydat związków, pracodawców lub rządu. Do roku 2015 przewodniczącego Komisji Trójstronnej bezterminowo powoływał premier i był nim przedstawiciel rządu. Do prezydium Rady oprócz przewodniczącego wchodzi dwóch wiceprzewodniczących tak, by wszystkie strony dialogu były reprezentowane. 

RDS jest wyposażona w stosowne narzędzia realizacji swoich zadań. Opiniuje ona m.in.   przygotowane przez Radę Ministrów wieloletnie Plany Finansowe Państwa, projekty założeń  ustaw,  aktów prawnych oraz innych dokumentów rządowych. Przewodniczący RDS może wystąpić do Sądu Najwyższego z wnioskiem o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego, jeżeli w orzecznictwie Sądu Najwyższego lub sądów powszechnych ujawniły się rozbieżności w wykładni prawa. Może on także wystąpić do Sejmu i Senatu z wnioskiem o umożliwienie przedstawienia   informacji dotyczącej spraw o istotnym dla dialogu społecznego i partycypacji pracowniczej w sferze zatrudnienia.

Na zgodę

30 stycznia 2024 r. RDS została uzupełniona o przedstawicieli nowego rządu (fot. KPRP).

– Po upadku Komisji Trójstronnej, po tamtym głębokim rozejściu się dróg dialogu społecznego w Polsce udało się w 2015 roku, dzięki inicjatywie „Solidarności” i przychylności ówczesnego rządu, doprowadzić do powstania i uchwalenia ustawy o Radzie Dialogu Społecznego – nowej, zinstytucjonalizowanej formy dialogu, w której uczestniczą wszystkie strony, które w tym dialogu powinny brać udział – podkreślał tego dnia Andrzej Duda.

Andrzej Duda wręczył akty nominacji do Rady Dialogu Społecznego Agnieszce Dziemianowicz-Bąk, szefującej resortowi rodziny, pracy i polityki społecznej, ministrowi finansów Andrzejowi Domańskiemu, minister edukacji Barbarze Nowackiej, ministrowi nauki Dariuszowi Wieczorkowi, ministrowi rozwoju i technologii Krzysztofowi Hetmanowi, ministrowi infrastruktury Dariuszowi Klimczakowi, minister zdrowia Izabeli Leszczynie, minister ds. polityki senioralnej Marzenie Ołka-Drewnowicz, minister ds. równości Katarzynie Kotuli, Hannie Majszczyk, podsekretarzowi stanu w Ministerstwie Finansów, odpowiedzialnej za budżet oraz Sebastianowi Gajewskiemu, podsekretarzowi stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, odpowiedzialnemu za dialog społeczny.

Prezydent powołał też nieobecnych podczas uroczystości: Katarzynę Pełczyńską–Nałęcz, ministra funduszy i polityki regionalnej, Borysa Budkę, ministra aktywów państwowych,  Paulinę Hennig–Kloskę, ministra klimatu i środowiska i Marcina Kierwińskiego, ministra spraw wewnętrznych i administracji. 

Rada zyskuje nowy impuls do pracy:

– Cieszę się, że będziecie Państwo mogli zasiąść, aby dyskutować o najważniejszych sprawach dla Polski, dla naszego społeczeństwa, dla naszej gospodarki, dla dalszego rozwoju Polski – podkreślał Andrzej Duda wskazując, że dialog ma fundamentalne znaczenie dla stabilnego rozwoju.

W uroczystości wzięło udział kierownictwo prezydenckiej Kancelarii z jej szefową KPRP Grażyną Ignaczak–Bandych.

Z punktu widzenia historii Rady Dialogu Społecznego można powiedzieć, że ta historia zatacza koło:

– Koalicja PO-PSL przecież wtedy pracowała przy tej ustawie i wtedy ona stanowiła większość sejmową, kiedy ustawa była uchwalana w 2015 roku. Dzisiaj znów rząd składa się w ogromnej części z przedstawicieli tych ugrupowań, choć jest to dziś szersza koalicja –zauważył Andrzej Duda i wyraził zadowolenie, że Rada zyskuje nowy impuls do pracy.