Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2022/2041 z 19 października 2022 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej weszła w życie 14.11.2022 r., ale jej przepisy powinny zostać zaimplementowane do 15.11.2024 r. Czy będzie miała duży wpływ na polskie przepisy o minimalnym wynagrodzeniu? Wszystko wskazuje na to, że tak.

Układy zbiorowe pracy to porozumienia między związkami zawodowymi i pracodawcami, które kształtują warunki pracy i wynagradzania w danej firmie lub całej branży. W praktyce są korzystne dla pracowników, bo w ramach zbiorowych rokowań z pracodawcą zatrudnieni są w stanie wynegocjować lepsze zasady zatrudnienia, niż indywidualnie, w umowie o pracę. Dlatego, jeśli w danym kraju UE takimi rokowaniami nie jest objętych co najmniej 80 proc. pracowników, to takie państwo musi podjąć działania, które upowszechnią zawieranie układów.

Taki wymóg przewiduje unijna dyrektywa w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w krajach UE, którą trzeba wdrożyć do 15 listopada 2024 r. Najpewniej z zapisem, że układ zawiera się wyłącznie na czas określony oraz możliwość skorzystania z mediatora w sytuacji, gdy związek zawodowy i pracodawca nie mogą porozumieć się w trakcie negocjowania układu, wprowadzenie zasady, że zakres spraw, które mogą być ustalane w układach, będzie „otwarty”, dzięki czemu związki zawodowe i pracodawcy samodzielnie określą treść zawieranego porozumienia.

Procedury i zasady dotyczące układów zbiorowych pracy zawarte są także w:

Kodeksie pracy (Dz.U. 2020 poz.1320)
rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 4 kwietnia 2001 r. w sprawie trybu postępowania w sprawie rejestracji układów zbiorowych pracy, prowadzenia rejestru układów i akt rejestrowych oraz wzorów klauzul rejestracyjnych i kart rejestrowych (Dz.U. 2001 nr 34 poz. 408)
art. 4 Konwencji Nr 98 MOP ratyfikowanej przez Polskę 14.12.1956 r.: zachęca się i popiera jak najszersze wykorzystywanie procedury dobrowolnych rokowań dla zawierania układów zbiorowych pomiędzy pracodawcami i organizacjami pracodawców z jednej strony a organizacjami pracowników z drugiej, w celu regulowania w ten sposób warunków pracy. Wszelkiego rodzaju rokowaniom normotwórczym w zakładzie pracy przysługuje przymiot dobrowolności.

art. 6 ust. 2 Europejskiej Karty Społecznej sporządzonej dnia 18.10.1961 r., ratyfikowanej przez Polskę 10 czerwca 1997 r.: zobowiązuje umawiające się strony, tj. organizacje pracowników i pracodawców lub ich organizacje, do podejmowania działań zapewniających skuteczne wykonywanie prawa do rokowań zbiorowych;

art. 20 i 59 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: społeczna gospodarka rynkowa jest oparta m.in. na dialogu i współpracy partnerów społecznych, którym gwarantuje się prawo do rokowań, w szczególności w celu zawierania układów zbiorowych pracy i innych porozumień;

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.