7 lutego br., w czwartą rocznicę śmierci mec. Jana Olszewskiego o godz. 14 (na poziomie -2) Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku odbędzie się otwarcie wystawy poświęconej premierowi rządu z 1992 r.

Motto wystawy nawiązuje do słów Jana Olszewskiemu („Spojrzeć ludziom prosto w oczy…”), wypowiedzianych podczas wystąpienia sejmowego z 4 na 5 czerwca 1992 r. przed północą:

Ale służba publiczna to nie jest przyjemność. Jeżeli ktoś się jej podejmuje, musi być na wiele gotowy. I nie może mnie to wyprowadzić z równowagi. Jeżeli dzisiaj mówię, że nie składam w tym momencie rezygnacji – mimo że mam tych doświadczeń ostatnich miesięcy, a zwłaszcza tygodni serdecznie dosyć – to oświadczam, że nie składam rezygnacji. I z pełną świadomością stawiam przed wami posłowie to zadanie, abyście według własnego sumienia głosowali za lub przeciw odwołaniu tego rządu. Czynię tak w przekonaniu, że od dzisiaj stawką w tej grze jest coś innego niż tylko kwestia, jaki rząd będzie w Polsce wykonywał ten budżet do końca roku.

Że w grze jest coś więcej, że w grze jest pewien obraz Polski, jaka ma ona być. Może inaczej – czyja ona ma być. Jest Polska, była Polska przez czterdzieści parę lat – bo to jednak była Polska – własnością pewnej grupy. Własnością z dzierżawy, może nawet raczej, przez kogoś nadanej. Potem myśmy w imię racji, ważnych politycznych racji zgodzili się na pewien stan przejściowy. Na kompromis, na to, że ta Polska jeszcze jakiś czas będzie i nasza, i nie całkiem nasza.

I zdawało się, że ten czas się skończył. Skończył się wtedy, powinien się skończyć, kiedy uzyskaliśmy władzę pochodzącą z demokratycznego, prawdziwie demokratycznego wyboru. A dzisiaj widzę, że nie wszystko się skończyło, że jednak wiele jeszcze trwa i że to, czyja będzie Polska, musi się dopiero rozstrzygnąć. To będzie się rozstrzygało, także w jakiejś mierze, w jakiejś cząstce dziś, tutaj, na tej Sali.

Chciałbym stąd wyjść tylko z jednym osiągnięciem. I jak do tej chwili miałem przekonanie, że z nim wychodzę. Chciałbym mianowicie wtedy, kiedy ten gmach opuszczę, kiedy skończy się dla mnie ten – nie ukrywam – strasznie dolegliwy czas, kiedy po ulicach mojego miasta mogę się poruszać tylko samochodem ale w towarzystwie torującej mi drogę i chroniącej mnie od kontaktu z ludźmi eskorty, że wtedy, kiedy to się wreszcie skończy – będę mógł wyjść na ulice tego miasta, wyjść i popatrzeć ludziom w oczy. I tego wam – panie posłanki i panowie posłowie, życzę po tym głosowaniu.

Jan Olszewski urodził się w 1930 r. w rodzinie kolejarskiej, od związanej z polską tradycją niepodległościową związaną z PPS. W czasie II wojny światowej jako harcerz Szarych Szeregów i powstaniec warszawski walczył o niepodległy byt Państwa Polskiego. W latach 1945-1989 jako adwokat, publicysta i opozycjonista walczył z narzuconymi Polsce rządami. Po 1989 roku jako premier pierwszego po II wojnie światowej rządu RP (1991-1992) wyłonionego w wyniku w wolnych wyborów, budował polską niepodległość.
Po wojnie studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, Wydział Prawa UW ukończył w 1953 r. Bronił w procesach politycznych robotników Radomia i Ursusa, Jacka Kuronia, Karola Modzelewskiego, Melchiora Wańkowicza, Janusza Szpotańskiego i Wojciecha Ziembińskiego oraz w latach 80 Lecha Wałęsę, Zbigniewa Romaszewskiego, Zbigniewa Bujaka. Był obrońcą w procesach politycznych – w jednym przypadku pełnił rolę oskarżyciela posiłkowego – podczas procesu morderców ks. Jerzego Popiełuszki.

W 1975 roku podpisał „List 59” – protest przeciw poprawkom wprowadzającym do Konstytucji PRL przewodnią rolę PZPR i sojusz z ZSRS. Współpracował z KOR i Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela.

W 1991 roku Wałęsa powołał go na premiera, a 23 grudnia 1991 jego rząd otrzymał wotum zaufania od Sejmu – pierwszego wybranego w pełni wolnych wyborach.

Ujawnienie części zasobów archiwalnych MSW – na wniosek posła Janusza Korwin-Mikke (UPR) podjęto uchwałę, częściowo wykonaną przez ówczesnego szefa MSW Antoniego Macierewicza – poprzedziło upadek rządu Olszewskiego w nocy z 4 na 5 czerwca 1992 roku, określanej później jako „noc teczek”.

W Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku znajduje się sala konferencyjna im. Jana Olszewskiego.