W dniach od 26 września do 7 października 1981 r. w Gdańsku odbywała się druga tura I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” (pierwsza tura odbyła się w dn. 5-10 września). Wynik pracy Zjazdu był imponujący.

Podczas 18-dniowych obrad, I KZD przyjął ponad 70 dokumentów. Sformułowano też nową definicje Związku: jako ruchu społecznego, którego celem jest stopniowa zmiana systemu polityczno-ekonomicznego państwa.

W programie „Samorządna Rzeczpospolita” (cz. VI uchwały programowej) delegaci „S” nakreślili wizję Polski opartej na pluralizmie niemal we wszystkich dziedzinach, na poszanowaniu jednostki i demokratycznych regułach życia społecznego. Zakładał on potrzebę budowania samorządów terytorialnych i pracowniczych. Postulował wprowadzenie niezależnych sądów, wolności słowa, badań naukowych i działalności artystycznej. Związek domagał się zmiany ustawy o stowarzyszeniach, stwarzającej warunki do swobodnej samoorganizacji społeczeństwa. Stowarzyszenia obywatelskie miałyby uczestniczyć w ciągłym procesie uzgadniania interesów, uczyć się współdziałania, tworzyć kulturę demokracji codziennej.

„Żadne interesy jednostkowe czy grupowe nie mogą być stawiane wyżej niż interes kraju. Nie ma innej drogi ocalenia kraju niż realizacja konstytucyjnej zasady suwerenności narodu” – te zdania z programu „Samorządna Rzeczpospolita” potwierdzają aktualność tego dokumentu także dzisiaj, po 40 latach od jego powstania.

Delegaci uchwalili także poprawki do statutu, wybrali naczelne władze Związku, oraz zajmowali się ustawą o związkach zawodowych, sytuacja w środkach masowego przekazu, wyborami do rad narodowych, polityką wydawniczą „S”, cenami, spółdzielczością i sprawami niepełnosprawnych. Do najważniejszych uchwalonych dokumentów należały oprócz uchwały programowej, obrona samorządu pracowniczego oraz „Posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej”.