Każdy pracodawca jest zobowiązany do skutecznego ograniczania niekorzystnego wpływu czynników środowiska pracy na pracownika. Oczywiście najlepiej by było, aby pracownik w ogóle nie był narażony na szkodliwe czynniki, jeśli jednak jest to niemożliwe, to należy zapewnić pracownikom środki ochrony zbiorowej i indywidualnej. Należy pamiętać, że środki ochrony indywidualnej stosuje się dopiero wtedy, gdy środki ochrony zbiorowej nie są wystarczające. Przez środki ochrony zbiorowej rozumie się środki przeznaczone do jednoczesnej ochrony grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy, będące rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w pomieszczeniach pracy, maszynach i innych urządzeniach.

Do środków ochrony zbiorowej zaliczamy:

• środki administracyjno-organizacyjne i prawne. Są to akty prawne, przepisy wewnątrzzakładowe, działania kontrolne oraz dopilnowanie przestrzegania przepisów bhp przez pracowników.
• środki techniczne, które mają za zadanie chronić pracowników przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy. Zaliczyć możemy do nich bardzo różnorodne środki, które często wynikają z warunków lokalnych.

Do podstawowych elementów ochrony zbiorowej możemy zaliczyć m.in.:

• Oświetlenie.

W zależności od przeznaczenia dzielimy na: oświetlenie podstawowe – przewidziane dla określonego rodzaju pomieszczenia, urządzenia lub czynności wykonywanych w normalnych warunkach pracy; oświetlenie awaryjne – przewidziane do stosowania podczas zaniku oświetlenia podstawowego; oświetlenie ewakuacyjne – rodzaj oświetlenia awaryjnego umożliwiającego wyjście z budynku w czasie zaniku oświetlenia podstawowego.

Wyróżniamy trzy jego rodzaje oświetlenia: ogólne, miejscowe i złożone. Oświetlenie ogólne ma na celu  równomierne oświetlenie pewnego obszaru bez uwzględnienia szczególnych wymagań dotyczących oświetlenia niektórych jego części. Oświetlenie miejscowe natomiast to dodatkowe oświetlenie przedmiotu pracy, z uwzględnieniem szczególnych potrzeb oświetleniowych, uwidocznienia szczegółów itp., załączane jest ono niezależnie od oświetlenia ogólnego. Oświetlenie złożone to oświetlenie składające się z oświetlenia ogólnego i oświetlenia miejscowego.

Pomieszczenia, w których znajdują się pracownicy powinny być oświetlany, o ile to możliwe, światłem dziennym. W niektórych przypadkach jest to jednak niewystarczalne, dlatego stosuje się oświetlenie sztuczne.

Niewłaściwe oświetlenie stanowisk pracy prowadzi do nadmiernego zmęczenia narządu wzroku, dolegliwości wzroku, spadku wydajności pracy.

W przypadku, gdy pomieszczenie jest miejscem pracy stałej i aby mogło być oświetlane tylko światłem sztucznym, wymagana jest zgoda właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, wydana w porozumieniu z właściwym okręgowym inspektorem pracy.

• Wentylacja i klimatyzacja.

Na pracodawcy ciąży obowiązek zapewnienia odpowiedniego stanu powietrza i temperatury w miejscu pracy, czemu służy odpowiednie wentylowanie i klimatyzowanie pomieszczeń pracy.

Powietrze w pomieszczeniach pracy wciąż ulega zanieczyszczeniom. Brak odpowiedniej wentylacji w znaczący sposób wpływa na jakość pracy i jej bezpieczeństwo. Wyróżniamy wentylację naturalną i mechaniczną. Wentylację mechaniczną możemy podzielić na wywiewną, nawiewną oraz nawiewno-wywiewną. W pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia, powinna być zapewniona taka wymiana powietrza, aby nie były przekraczane wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń tych substancji. Parametry powietrza w pomieszczeniach pracy określają m.in. Polskie Normy. Klimatyzacja natomiast służy do zapewnienia warunków komfortowych wewnątrz pomieszczeń.

Dobry system wentylacji czy klimatyzacji powinien zagwarantować odpowiedni komfort w pomieszczeniu. Ważne jest zachowanie odpowiedniego rozkładu temperatury, prędkości powietrza, czystości powietrza (mechanicznego i fizykochemicznego), niskiego poziomu hałasu.

• Oddymianie.

Do urządzeń oddymiających wliczamy okna i klapy dymowe. Podstawową funkcją okien i klap oddymiających jest odprowadzenie z zamkniętych pomieszczeń (magazynów, hal produkcyjnych, budynków publicznych) dymów, gazów i energii cieplnej na zewnątrz obiektu, chronią jednocześnie życie i mienie.

• Instalacja odgromowa.

Każdy budynek firmy powinien być wyposażony w instalację odgromową, która umożliwia wykonywanie pracy także w czasie burz i ulew. Rodzaje ochrony odgromowej: podstawowa, oznaczająca zespół środków stosowanych  do ochrony budynku, w którym skutki wyładowań piorunowych są ograniczone; obostrzona, oznaczająca zespół środków stosowanych do ochrony obiektu, w którym skutki wyładowań piorunowych mogą łatwo się rozprzestrzeniać: specjalna stosowana w obiektach: kolejki linowe, stacje przekaźnikowe, mosty, dźwigi, stadiony.

• Techniczne środki ochronne stosowane przy maszynach.

Techniczne środki ochronne przed zagrożeniami mechanicznymi można podzielić na środki odgradzające, inaczej osłony i środki nieodgradzające, czyli urządzenia ochronne. Osłony – środki odgradzające, to część maszyny będąca fizyczną zaporą zapewniającą ochronę, zwłaszcza przed czynnikami mechanicznymi. Urządzenia ochronne są to wszelkie, nie stanowiące materialnej przegrody (inne niż osłony), urządzenia ochronne. Podczas normalnego funkcjonowania maszyny uniemożliwiają one uaktywnienie zagrożenia mechanicznego wówczas, gdy człowiek lub część jego ciała znajduje się w strefie zagrożenia, lub uniemożliwiają wtargnięcie do tej strefy zagrożenia czynnikiem. Do tej grupy zalicza się zatem zarówno urządzenia oburęcznego sterowania, urządzenia fotoelektryczne, maty czułe na nacisk, jak i zawory bezpieczeństwa, ograniczniki udźwigu oraz urządzenia blokujące, ryglujące, zezwalające na uruchomienie maszyny i inne.

Do środków ochrony zbiorowej zalicza się także: wszelkiego rodzaju bariery na stanowiskach pracy na wysokości, siatki chroniące przed upadkiem z wysokości, odpowiednie szalunki i ścianki szczelne w głębokich wąskoprzestrzennych wykopach, daszki ochronne nad przejściami i stanowiskami pracy oraz siatki chroniące przed spadającymi z wysokości przedmiotami.

(mk)

Na podstawie: asystentbhp.pl, ciop.pl
Zdjęcie: pixabay.com

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.