Okres pandemii Covid 19 paradoksalnie wpłynął na ożywienie w zawieraniu porozumień między pracodawcami a przedstawicielami pracowników. W okresie pandemii do Państwowej Inspekcji Pracy zawartych zostało około 29 tysięcy porozumień. Nie związane to było z nagłą zmianą podejścia partnerów społecznych do rokowań zbiorowych, szczególnie pracodawców. Impulsem do zawierania porozumień była ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19.

Minister Katarzyna Łażewska-Hrycko, główna inspektor pracy

Jednym z czynników niskiego poziomu rokowań zbiorowych w Polsce jest niechęć pracodawców do zawierania układów zbiorowych, a wynika to z prostego powodu, że nie widzą oni dla siebie żadnych korzyści. Dla nich układy zbiorowe to dodatkowe obciążenie, a co się z tym wiąże – także ograniczenie konkurencyjności.

Okres pandemii COVID-19 pokazał, że gdy pracodawcy widzieli określone profity z zawarcia porozumienia z przedstawicielstwem pracowników, chętniej do tych rozmów przystępowali. 8 marca 2020 r. weszła w życie ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Ustawa pozwalała m. in. na wprowadzenie przestoju ekonomicznego lub obniżonego czasu pracy czy też wprowadzenie systemu równoważnego czasu pracy bądź stosowanie mniej korzystnych warunków zatrudnienia, a także umożliwiała skorzystanie z pomocy rekompensującej negatywne konsekwencje ekonomiczne związane z COVID­19 w obszarze prawa pracy, przez co należy rozumieć świadczenia przeznaczone na dofinansowanie wynagrodzeń oraz zwolnienia z obowiązku opłacenia nieopłaconych składek.

Żeby jednak pracodawca mógł skorzystać z tych rozwiązań musiał zawrzeć porozumienie z przedstawicielstwem pracowników. W przedsiębiorstwach, w których działają związki zawodowe, takie porozumienie było zawierane z zakładową organizacją związkową (jeżeli u pracodawcy działa jedna organizacja związkowa) albo  organizacjami związkowymi reprezentatywnymi, przy czym w pierwszej kolejności uprawnione były organizacje reprezentatywne zrzeszające co najmniej 5 proc. pracowników zatrudnionych u pracodawcy.

Jeżeli w zakładzie nie było związków zawodowych, pracodawca negocjował z przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy.

Pracodawcy byli obowiązani przekazać kopię porozumienia właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy w terminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia porozumienia.

Do okręgowych inspektoratów pracy od wejścia w życie ustawy przekazano łącznie 28 614 porozumień zawartych u 24 492 pracodawców, z czego 22 598 dotyczyło warunków i trybu wykonywania pracy w okresie obniżonego czasu pracy, 7 911 warunków i trybu wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego, 1 647 wprowadzenia systemu równoważnego czasu pracy w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 12 miesięcy, a 1 452 stosowania mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę. Najwięcej porozumień, bo 7051, zawarto w branży „Handel, naprawy” i tam też była największa liczba porozumień zawartych z przedstawicielami pracowników (6955).

U małych pracodawców dominowały porozumienia zawarte z przedstawicielami pracowników. Największy procentowy udział porozumień zawartych przez związki zawodowe, w stosunku do liczby zawartych porozumień, występował natomiast u pracodawców zatrudniających powyżej 1000 pracowników.

U małych pracodawców dominowały porozumienia zawarte z przedstawicielami pracowników. Największy procentowy udział porozumień zawartych przez związki zawodowe, w stosunku do liczby zawartych porozumień, występował natomiast u pracodawców zatrudniających powyżej 1000 pracowników.

Małgorzata Kuźma

Na podstawie wystąpienia minister Katarzyny Łażewskiej-Hrycko, głównej inspektor pracy „O dialogu społecznym w czasie pandemii z perspektywy Państwowej Inspekcji Pracy” wygłoszonego  podczas konferencji zatytułowanej „Dialog społeczny w czasach kryzysu”, która odbyła się 9 marca br. w sali konferencyjnej Muzeum II Wojny Światowej.

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.