Polubowne rozstrzyganie sporów między pracodawcą a pracownikiem jest w polskim systemie prawnym uznawane za pożądany sposób dochodzenia swoich racji przez strony stosunku pracy z uwagi na ich aktywny udział we wspólnym wypracowaniu akceptowalnego dla obu stron rozwiązania.

W przepisach art. 244–258 Kodeksu pracy uregulowano instytucję postępowania pojednawczego, w ramach którego pracownik może dochodzić swoich roszczeń wobec pracodawcy. Alternatywnym sposobem jest droga sądowa.

Kodeks pracy zaleca, aby pracodawca i pracownik dążyli do polubownego załatwiania sporów ze stosunku pracy przed komisjami pojednawczymi, powoływanymi wspólnie przez pracodawcę i zakładową organizację związkową, a jeżeli u danego pracodawcy taka organizacja nie działa – wówczas po uzyskaniu przez pracodawcę pozytywnej opinii pracowników.

Sprawowanie obowiązków członka komisji pojednawczej jest funkcją społeczną. Osoba taka zachowuje jednak prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w pracach komisji. Wydatki związane z działalnością komisji pojednawczej ponosi pracodawca. Obejmują one również równowartość utraconego wynagrodzenia za czas nieprzepracowany przez pracownika w związku z udziałem w postępowaniu pojednawczym.

Członkiem komisji pojednawczej nie mogą być: osoba zarządzająca w imieniu pracodawcy zakładem pracy, główny księgowy, radca prawny oraz osoba prowadząca sprawy osobowe, zatrudnienia i płac.

Komisja pojednawcza wybiera ze swego grona przewodniczącego komisji oraz jego zastępców i ustala regulamin postępowania pojednawczego. Postępowanie przed komisją wszczynane jest na wniosek pracownika zgłoszony do protokołu na piśmie lub ustnie. Przerywa to bieg terminu (wynoszącego 21 dni) wniesienia do sądu pracy:

• odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę;
• żądania przywrócenia do pracy lub odszkodowania – w przypadku rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia lub wygaśnięcia umowy o pracę;
• żądania nawiązania umowy o pracę – w przypadku zawiadomienia pracownika o odmowie przyjęcia do pracy.

Komisja pojednawcza przeprowadza postępowanie pojednawcze w zespołach składających się co najmniej z 3 jej członków, dążąc do tego, aby załatwienie sprawy w drodze ugody nastąpiło w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Ugodę zawartą przed komisją pojednawczą wpisuje się do protokołu posiedzenia zespołu komisji.

Niedopuszczalne jest zawarcie ugody, która byłaby sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego.

Jeżeli postępowanie przed komisją pojednawczą nie doprowadziło do zawarcia ugody, komisja na żądanie pracownika – zgłoszone w terminie 14 dni od dnia zakończenia postępowania pojednawczego – niezwłocznie przekazuje sprawę sądowi pracy. Wniosek pracownika o polubowne załatwienie sprawy przez komisję pojednawczą zastępuje wówczas pozew. Zamiast zgłoszenia żądania pracownik może też wnieść pozew do sądu pracy na zasadach ogólnych.

W razie niewykonania ugody przez pracodawcę podlega ona wykonaniu w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, po nadaniu jej przez sąd pracy klauzuli wykonalności. Sąd pracy odmówi jednak tej czynności, jeżeli z akt komisji wynika, że ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego.

Zadanie komisji pojednawczej polega na prowadzeniu mediacji między stronami stosunku pracy w celu polubownego załatwienia sporu. Zawarte w art. 251 § 1 kp stwierdzenie, że komisja pojednawcza powinna dążyć do załatwienia sprawy w drodze ugody, oznacza, iż jej zadaniem jest zachęcenie spierających się stron i ułatwienie im dojścia do porozumienia w celu zażegnania konfliktu. Komisja nie wydaje żadnego orzeczenia rozstrzygającego spór; nie pełni zatem roli arbitra. Treść ugody jest wypracowywana przez same strony sporu – pracodawcę i pracownika, zaś komisja pośredniczy między nimi i pomaga znaleźć optymalne rozwiązanie, co oznacza, że występuje jako mediator.

Źródło: https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-komisja-pojednawcza-czyli-obowiazkowe-mediacje-z-pracownikiem

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.