Chorobami odkleszczowymi nazywamy choroby zakaźne przenoszone za pośrednictwem drobnych pajęczaków, zwanych kleszczami (Ixodida). W Polsce są one wywoływane przez co najmniej 5 gatunków (lub grup gatunków) mikroorganizmów (wirusów, bakterii, pierwotniaków). Spośród nich największe znaczenie ma krętek Borrelia burgdorferi wywołujący boreliozę z Lyme, który jest częstą przyczyną chorób zawodowych u leśników i rolników.

Główne kierunki profilaktyki chorób odkleszczowych obejmują: szczepienia ochronne przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, unikanie spożywania surowego mleka, stosowanie odpowiedniej odzieży ochronnej podczas pracy w lesie lub na obrzeżach lasu, przegląd ciała i wzięcie natrysku po powrocie z pracy w lesie, szybkie i umiejętne usuwanie kleszczy przyssanych do ciała, stosowanie repelentów, edukację zdrowotną, opiekę medyczną nad zagrożonymi pracownikami leśnictwa i rolnictwa, działania prewencyjne ze strony pionu bhp lasów państwowych, redukcję liczebności kleszczy w środowisku naturalnym.

Do najważniejszych czynników chorobotwórczych wywołujących choroby odkleszczowe należą:

• Wirus środkowoeuropejskiego kleszczowego zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych.
• Spiralne bakterie wywołujące boreliozę z Lyme.
• Drobne bakterie wywołujące anaplazmozę granulocytarną (Anaplasma phagocytophilum).
• Bakterie z rodzaju Rickettsia, wywołujące gorączki plamiste.
• Pierwotniaki z rodzaju Babesia (B. microti, B. divergens) wywołujące babeszjozę.

Kleszcze mogą także przenosić inne mikroorganizmy chorobotwórcze, takie jak bakterie z rodzaju Bartonella (wywołujące bartonelozy), Coxiella burnetii (wywołujące gorączkę Q), Francisella tularensis (wywołujące tularemię) oraz pierwotniaki Toxoplasma gondii (wywołujące toksoplazmozę).

Największe znaczenie epidemiologiczne ma Borrelia burgdorferi, która jest przyczyną wielu przypadków boreliozy u leśników i rolników w Polsce. Szczepienia ochronne przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu i opon mózgowordzeniowych są skuteczną formą profilaktyki, ale niestety nie ma skutecznych szczepionek przeciwko innym chorobom odkleszczowym, takim jak borelioza.

Ważne działania profilaktyczne obejmują:

• Stosowanie odpowiedniej odzieży ochronnej podczas pracy w lesie, w tym lekkich i przewiewnych kombinezonów koloru jasnego, nakrycia głowy oraz używanie specjalnej odzieży impregnowanej środkiem roztoczobójczym.
• Dokładne mycie ciała po powrocie z pracy w lesie i przeglądanie ciała w celu usunięcia kleszczy.
• Usuwanie kleszczy jak najszybciej przy użyciu pęsety lub specjalnych przyrządów, unikając wyciągania ich palcami.
• Stosowanie repelentów i akarycydów na odzież w celu odstraszania i zabijania kleszczy.

Źródło: materiały CIOP i BIP

Źródło: https://www.seka.pl/profilaktyka-chorob-odkleszczowych/

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.