Czy należy przeprowadzić postępowanie powypadkowe w wypadku przy pracy na odległość?
Przeważająca liczba wypadków przy pracy zdarza w zakładzie pracy. Jednak nie oznacza to, iż do wypadku nie może dojść w miejscu pracy usytuowanym poza zakładem. Wbrew częstym obiegowym opiniom w żadnym razie zgłoszenie zdarzenia w ramach pracy na odległość nie jest bezskuteczne.
Fakt uregulowania pracy zdalnej poza źródłami prawa pracy nie może być argumentem przemawiającym za nie podjęciem postępowania powypadkowego w przypadku pracy zdalnej. Należy zauważyć, że przepisy dotyczące pracy zdalnej, funkcjonujące póki co poza kodeksem pracy, odwołują się do podstawowych pojęć prawa pracy. Oznacza to, że pracownik zdalny nie jest pracownik drugiej kategorii pod względem uprawnień pracowniczych. Jeżeli osoba taka ulega wypadkowi i zdarzenie zgłasza, wówczas trzeba powołać zespół powypadkowy i przeprowadzić postępowanie – niezależnie od możliwych trudności dowodowych, w tym braku świadków zdarzenia.
W okresie wprowadzania przepisów o pracy zdalnej oraz ich uzupełniania pojawiały się pomysły, w ramach których wypadki pracowników zdalnych byłyby ich prywatną sprawą. Na szczęście na pomysłach się skończyło. Jednak pojawienie się takich pomysłów w przestrzeni medialnej mogło wywołać wrażenie, że dopuszczalnym postępowaniem jest odstąpienie od działań powypadkowych w przypadku pracowników pracujących na odległość.
W dyskusji pojawia się kolejny argument przeciwników podejmowania postępowania powypadkowego w przypadku osób pracujących na odległość – brak dedykowanych regulacji prawnych. Chodzi o brak regulacji powypadkowych w obecnych aktach prawnych, które jednoznacznie wskazywałyby na pracowników pracujących na odległość.
Odnosząc się do powyższych argumentów należy zauważyć, że rozporządzenie Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy stanowi, iż „pracownik”, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, powinien poinformować niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego. W przepisach nie ma mowy o pracowniku świadczącym pracę na terenie zakładu pracy, co mogłoby sugerować, iż dotyczą one wyłącznie poszkodowanych świadczących pracę w zakładzie. Tym samym brak dedykowanej regulacji normującej kwestie wypadków telepracowników lub pracowników zdalnych w żadnym razie nie powoduje, iż istnieje podstawa do odstąpienia od przeprowadzenia postępowania powypadkowego.
Do wypadku może dojść zarówno na terenie zakładu pracy, jak również w miejscu wykonywania telepracy lub pracy zdalnej. W każdym przypadku pracodawca po zgłoszeniu zdarzenia powinien podjąć działania powypadkowe, uwzględniając oczywiście specyfikę miejsca wykonywania pracy.
Zaniechanie podjęcia działań powypadkowych, w przypadku pracy zdalnej lub telepracy, to prosta droga do sporządzenia przez poszkodowanego skargi do Państwowej Inspekcji Pracy. Warto przy tej okazji wiedzieć, że do problematyki wypadków pracowników pracujących na odległość odnoszą się najnowsze dane sprawozdawcze PIP z 2020 roku. Nie ma tam ani jednego zdania, jak również cienia wątpliwości w zakresie obowiązku podjęcia postępowania powypadkowego po zgłoszeniu zdarzenia przez pracownika pracującego na odległość.
Jeżeli pracodawca zdecyduje się na odstąpienie od przyjęcia zgłoszenia i przeprowadzenia postępowania powypadkowego i zostanie to wykazane w trakcie kontroli inspektora PIP trzeba liczyć się z karą. Sytuacja taka może być bowiem kwalifikowana w kategoriach wykroczenia, za które grozi kara od 1000 do 30000 zł.
Reasumując, pracodawca nie ma prawa wprowadzić ograniczeń zakładowych, które zabraniałyby zgłaszania wypadków przez pracowników pracujących na odległość. Jeżeli wypadek zostanie zgłoszony trzeba powołać zespół powypadkowy i przeprowadzić postępowanie. Oczywiście nie każde takie zdarzenie będzie mogło być kwalifikowane w kategoriach wypadku przy pracy. Jednak przeprowadzenie postępowania i sporządzenie dokumentacji z całą pewnością zminimalizuje powstanie sporu między poszkodowanym a pracodawcą. Pomoże także w sytuacji przeniesienia sporu do zewnętrznych organów kontroli i nadzoru.
Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.
