Kultura bezpieczeństwa w miejscu pracy to temat kolejnej audycji w radiu Gdańsk zrealizowanej w ramach projekty „Godna praca to bezpieczna praca”.

Bezpieczeństwo i higiena pracy w przedsiębiorstwie kojarzy się nam najczęściej z obowiązkowymi szkoleniami i grubymi segregatorami z instrukcjami BHP. Jednak czy w danej firmie jest bezpiecznie czy nie w dużej mierze zależy od tego czy charakteryzuje się ona wysoką czy niską kulturą bezpieczeństwa. Na kulturę bezpieczeństwa w organizacji składają się zachowania i postawy pojedynczych pracowników, jak również zbiorowe poglądy i przeświadczenia. Na kulturę bezpieczeństwa, którą buduje się latami, silny wpływ ma kadra zarządzająca. O wysokiej kulturze bezpieczeństwa mówimy, gdy działania z zakresu BHP prowadzone przez firmę przewyższają wymagania zawarte w normach i przepisach prawa,  szkolenia i wydarzenia promujące kwestie BHP odbywają się systematycznie, prowadzi się również działania mające na celu motywowanie pracowników w zakresie dbania o bezpieczeństwo pracy.

O wpływie kultury bezpieczeństwa na poprawę warunków pracy Tomasz Sosnowski rozmawiał z Pawłem Grabowskim, zastępcą okręgowego inspektora pracy w Gdańsku.

– Czy w polskich przedsiębiorstwach rośnie kultura bezpieczeństwa?

– Warto byłoby zacząć od tego, co to jest w ogóle kultura bezpieczeństwa. Znalazłem taką definicję, która mówi, że kultura bezpieczeństwa to poziom bezpieczeństwa, jaki każdy z nas utrzymuje, myśląc, że nikt na niego nie patrzy. Jednym słowem, jest to taki poziom bezpieczeństwa nie na pokaz, czyli taki, który wynika z naszych wewnętrznych przekonań. Odpowiadając na pytanie, może powiedzieć tak, absolutnie kultura bezpieczeństwa w polskich przedsiębiorstwach rośnie. Mogę to śmiało powiedzieć, dlatego że jestem inspektorem pracy już od 28 lat, a więc mogę porównywać czasy sprzed 28 lat do dzisiaj. Absolutnie kultura bezpieczeństwa rośnie.

– To optymistyczne, ale jak to się przekłada na bezpieczeństwo pracy, wypadkowość  i choroby zawodowe na przykład?

– Tak naprawdę jeżeli zerkniemy na to, co podaje Główny Urząd Statystyczny w swoich danych, zobaczymy, że liczba wypadków przy pracy maleje. W zeszłym roku wypadkom przy pracy uległo ponad 66 tysięcy osób. Oczywiście, jest to dużo, ale gdyby to porównać do roku na przykład 2013, wtedy tym wypadkom uległo ponad 88 tysięcy. Gdyby odnieść to do wypadków tych najmniej pożądanych, czyli ciężkich i śmiertelnych, to w zeszłym roku wypadków ciężkich mieliśmy 365, a śmiertelnych – 180. Analogicznie w roku 2013 było ich 538 ciężkich i 277 śmiertelnych. Ponieważ jestem osobą, która urodziła się w 1963 roku, więc dla mnie ciekawe byłoby sprawdzenie, jak to się kształtowało, kiedy się rodziłem. Otóż w roku 1963 wypadkom uległo w Polsce ponad 160 tysięcy pracowników, wypadków ciężkich w tym czasie było ponad 39 tysięcy, a wypadkom śmiertelnym, uwaga, uległy 1133 osoby. Myślę, że nasi słuchacze są w stanie porównać te liczby. Widać, że liczba wypadków, tym samym również oczywiście i chorób zawodowych maleje. Nasi słuchacze muszą wiedzieć, że z chorobami zawodowymi jest nieco inaczej, dlatego, że żniwo bardzo często zbieramy po latach. Ostatnio byłem na bardzo ciekawej konferencji na Uniwersytecie Gdańskim, gdzie wystąpiła pani doktor z Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy, która powiedziała, że dopiero teraz tak naprawdę zbieramy żniwo chorób związanych z azbestozą i dopiero teraz, po 30, 40 latach mamy dużo przypadków ujawnionych chorób nowotworowych związanych z tym, że wtedy, trochę na hura, wprowadzaliśmy te płyty azbestowo-cementowe, tak zwany eternit na naszych dachach.

– Gdyby mógł pan inspektor podać jakieś przykłady działań budujących kulturę bezpieczeństwa pracy w firmach.

– Myślę, że jest bardzo szerokie spektrum tego, co podejmują pracodawcy czy przedsiębiorcy w swoich firmach, ale jako inspektor pracy musiałbym się na pewno pochylić nad oceną ryzyka zawodowego. Samo pojęcie ryzyka zawodowego łączy się nierozerwalnie z kulturą bezpieczeństwa. Pracodawca, który mądrze podchodzi do tego obowiązku, który wynika bezpośrednio z kodeksu pracy, i ocenia oraz dokumentuje tę ocenę, na pewno poprawia stan bezpieczeństwa. Ocena ryzyka zawodowego jest jednym z najistotniejszych elementów rozwiązań systemowych. Mamy w Polsce już wielu pracodawców, którzy zdecydowali się na wprowadzenie w swoich firmach systemu zarządzania bezpieczeństwem, który bez wątpienia, jak wynika ze spostrzeżeń inspektorów pracy, poprawia stan bezpieczeństwa. Pracodawcy zaczęli dostrzegać, że pracownicy są również podmiotem, jeżeli chodzi o bezpieczeństwo, i bardzo często wywiązują się z obowiązku kodeksowego, czyli konsultują sprawy dotyczące bezpieczeństwa ze swoimi pracownikami, co również przekłada się na poprawę tego stanu w poszczególnych firmach. Istotnym elementem są szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Tutaj mądry pracodawca tak naprawdę dostrzega to, że warto jest inwestować w szkolenia swoich pracowników, nie mówię tu o obowiązkach wynikających z przepisów, które pod tym względem trochę zostały z tyłu, bo tak naprawdę szkolenie pracownika okresowo raz na trzy lata to jest trochę mało. Natomiast mądrzy pracodawcy wykonują tych szkoleń zdecydowanie więcej, a więc zwiększają też świadomość samych pracowników, poprawiając w ten sposób stan bezpieczeństwa, a tym samym tak naprawdę zwiększają poziom kultury bezpieczeństwa. Bez wątpienia trzeba przyznać, że nasza dzisiejsza rozmowa też wpłynie na to, że poprawiamy kulturę bezpieczeństwa w społeczeństwie, dlatego, że nasza rozmowa również jest tym, co przekonuje wszystkie osoby uczestniczące w procesie pracy – pracodawców, pracowników, wszystkie czynniki społeczne, czyli związki zawodowe, społeczną inspekcję pracy do tego, że warto inwestować w bezpieczeństwo.

Partnerem merytorycznym audycji jest Region Gdański NSZZ „Solidarność”. Jest ona realizowana w ramach drugiej edycji projekt „Godna praca to bezpieczna praca”.

Projekt „Godna praca to bezpieczna praca” druga edycja, otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.

(mk)

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.