W marcu 2023 roku podczas konferencji zatytułowanej „Dialog społeczny w czasach kryzysu”, która odbyła w sali konferencyjnej Muzeum II Wojny Światowej, Piotr Duda przewodniczący Komisji Krajowej przedstawił diagnozę stanu dialogu społecznego z punktu widzenia NSZZ „Solidarność” . Poniżej druga część jego wystąpienia.

Zdaniem Piotra Dudy niestety, instytucje dialogu społecznego wciąż nie spełniają pokładanych w nich nadziei. A ostatnie wydarzenia, jak pandemia i wojna, nie sprzyjają jego poprawie. Piotr Duda jako wyzwanie dla funkcjonowania Rady Dialogu Społecznego wymienił m.in. okres pandemii COVID-19, kiedy dialog prowadzony był niekiedy online.

Kryzys wywołany pandemią koronawirusa na początku 2020 roku, nowego i nieznanego dotąd zjawiska, był ogromnym wyzwaniem dla Rady Dialogu Społecznego. Zarówno od strony organizacyjnej, jak i ogromnego tempa pracy. Ze względu na lockdown po raz pierwszy zastosowano w pracach Rady spotkania za pośrednictwem Internetu.

Decyzje i porozumienia w sprawie kolejnych tarcz antykryzysowych trzeba było podejmować praktycznie z dnia na dzień, co wymagało ogromnego wysiłku dla zaplecza eksperckiego „Solidarności”.

Odbyły się wielogodzinne rozmowy on-line na temat rozwiązań chroniących życie i zdrowie pracowników oraz zapewniające bezpieczne miejsca pracy.

Powstały tarcze antykryzysowe chroniące miejsca pracy, w których najważniejszą zasadą jest tzw. „wsparcie za porozumienie”. Czyli obowiązek zawierania przez poszczególne firmy porozumień z organizacjami związkowymi jako warunku otrzymania rządowego wsparcia.

Pierwsza tarcza oparta została na czterech filarach: obrona przed utratą miejsc pracy, wsparcie dla służby zdrowia, bezpieczeństwo systemu finansowego, wsparcie dla przedsiębiorców i inwestycji publicznych.

– Wiedzieliśmy jedno. Nie pozwolimy drugi raz ograć się pracodawcom, którzy chcieli wykorzystać pandemię do liberalizacji kodeksu pracy. Powiedzieliśmy NIE! – zaznaczył szef „S”. Pomimo wielu przeciwności udało się jednak wypracować wówczas wsparcie w postaci tarcz antykryzysowych, a ich najważniejszą zasadą było „wsparcie za porozumienie”. Zapis ten oznaczał obowiązek zawierania przez poszczególne firmy porozumień z organizacjami związkowymi jako warunku otrzymania rządowego wsparcia.

Zmiana zasad powoływania członków RDS w specustawie „covidowej”

Protest  partnerów społecznych wywołało wówczas wprowadzenie ustawą o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 zmianom zasad odwoływania członków Rady Dialogu Społecznego. Polegały one między innymi na pozbawienie prezydenta RP kompetencji do odwoływania członków RDS na rzecz Prezesa Rady Ministrów. Równowaga stron w Radzie Dialogu Społecznego zostaje zaburzona. NSZZ „Solidarność” oraz BCC występują  w tej sprawie do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Prezydent kieruje wniosek do Trybunału Konstytucyjnego, jednak przed rozpatrzeniem wniosku przez TK nastąpiła nowelizacja ustawy.

Agresja Rosji na Ukrainę – postawa RDS

24 lutego 2022 r. partnerzy społeczni przyjęli apel Rady Dialogu Społecznego w sprawie agresji na Ukrainę. Znalazło się w nim potępienie dla łamania porządku międzynarodowego i agresji Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy oraz  apel o dialog i przywrócenie pokoju w relacjach międzynawowych. Ponadto w ramach łagodzenia skutków rosyjskiej agresji na Ukrainę w pracach RDS przyjęła uchwały dotyczące rozszerzenia taryfowej ochrony odbiorców gazu oraz w sprawie wsparcia przemysłu energochłonnego.

Nowelizacja ustawy o Radzie Dialogu Społecznego

Piotr Duda, wyrażając opinię NSZZ „Solidarność”, stwierdził, że dla dobra funkcjonowania Rady Dialogu społecznego niezbędna jest nowelizacja ustawy o Radzie Dialogu Społecznego.

W ramach zawartego w ustawie RDS mechanizmu „Solidarność” zainicjowała rozmowy na temat zmian w ustawie o RDS. Przekazany przez partnerów społecznych z inicjatywy „Solidarności” stronie rządowej projekt nowelizacji ustawy o RDS, to realizacja ważnego postulatu „Solidarności”. Najważniejszym punktem jest akceptacja po 10 latach przez pozostałych partnerów społecznych konieczności powołania niezależnego podmiotu: Generalnego Dyrektora Dialogu Społecznego. Jest również zgoda na rozszerzenie kompetencji Rady.

Wzmocnienie dialogu społecznego w Unii Europejskiej

4 października 2022 r. Rada UE dała ostateczne zielone światło dyrektywie dotyczącej europejskiej płacy minimalnej. Celem dyrektywy jest poprawa warunków życia pracy pracowników w Europie i wzmocnienie dialogu społecznego. Zgodnie z dyrektywą państwa członkowskie będą zobowiązane do promowania rokowań zbiorowych i walki z szykanowaniem związków zawodowych, a w krajach, w których zasięg rokowań zbiorowych wynosi poniżej 80 proc., będą zobowiązane do opracowania planu działania na rzecz wspierania rokowań zbiorowych.

Szef NSZZ „Solidarność” na zakończenie swojego wystąpienia przypominał, jak duże znaczenie dla związku i relacji z pracodawcami i władzą miał papież Jan Paweł II. – To papież dialogu, to on obudził w nas solidarność. Dlatego jako ludzie „Solidarności” nie pozwolimy na ohydne ataki na Ojca Świętego, który nie może się już bronić, bo nie żyje – mówił Piotr Duda.

Oprac. Małgorzata Kuźma