Kiedy może być zorganizowany strajk ostrzegawczy?
Strajk ostrzegawczy polega na krótkotrwałym powstrzymaniu się pracowników od wykonywania pracy, nie dłużej niż 2 godziny. Może być zorganizowany wyłącznie w określonych sytuacjach.
Na podstawie art. 12 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, organizacje związkowe, które prowadzą spór zbiorowy, posiadają prawo do zorganizowania jednorazowej akcji strajkowej pod postacią strajku ostrzegawczego. Organizacja związkowa może nie tylko wyłącznie jednorazowo przeprowadzić strajk ostrzegawczy, ale ponadto może być on przeprowadzony wyłącznie w trakcie postępowania mediacyjnego zorganizowanego w celu pokojowego zakończenia sporu zbiorowego. Strajk ostrzegawczy nie może trwać dłużej niż 2 godziny.
Strajk ostrzegawczy może być zorganizowany wyłącznie w sytuacji, gdy organizacja związkowa prowadząca spór zbiorowy uzna, iż przebieg postępowania mediacyjnego nie wskazuje na możliwość rozwiązania sporu zbiorowego przed upływem 14 dni od dnia zgłoszenia sporu zbiorowego lub przed upływem terminu, na który organizacja związkowa zgodziła się na wniosek mediatora przesunąć strajk, o którym uprzedziła pracodawcę.
Zgodnie z art. 12 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych zorganizowanie strajku ostrzegawczego jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy organizator strajku powziął „uzasadnioną ocenę”, iż przebieg postępowania mediacyjnego nie doprowadzi do rozwiązania sporu przed upływem terminów wyznaczonych przez związek zawodowy na podstawie przepisów art. 7 ust. 2 i art. 13 ust. 3 ustawy.
Istotnym problemem w przypadku organizacji strajku ostrzegawczego jest sposób weryfikacji zasadności powziętej oceny przez organizatora strajku. Zgodnie z art. 26 ust. 2 ustawy wprowadzona została odpowiedzialność karna za zorganizowanie strajku wbrew przepisom ustawy. art. 12 daje podstawę do różnej interpretacji sytuacji faktycznej.
Z tego powodu, każdy przypadek zorganizowania strajku ostrzegawczego musi być rozpatrywany indywidualnie w oparciu o jego stan faktyczny (mimo to nie zawsze jest możliwe jednoznaczne ustalenie czy dany spór miał szanse zakończyć się we właściwym terminie czy też nie).
Oceniając zasadność zorganizowania strajku ostrzegawczego, sąd będzie zobowiązany do dokonania oceny zachowania stron sporu zbiorowego. To zachowanie stron w trakcie procesu mediacji w głównej mierze świadczy o możliwości zakończenia sporu w terminie.
Główną ideą strajku ostrzegawczego jest uzmysłowienie pracodawcy, iż organizacja związkowa sprzeciwia się działaniom mającym na celu przesunięcie w czasie rozstrzygnięcia sporu zbiorowego, podejmowanych przez pracodawcę, mediatora lub inne podmioty, które biorą udział w rozwiązywaniu sporu.
Pomimo braku wyraźnego odesłania w art. 12 do przepisów z art. 17-21 ustawy należy uznać, iż przepisy rozdziału IV mają zastosowanie do strajku ostrzegawczego, w innym wypadku trudno mówić o możliwości weryfikacji legalności niniejszego strajku. Nie mniej zauważyć trzeba, iż ustawodawca w przypadku, gdyby pragnął stosować przepisy rozdziału IV do strajku ostrzegawczego wprowadziłby takie odesłanie podobnie jak uczynił to w przypadku strajku solidarnościowego z art. 22 ustawy. Taka interpretacja wskazuje na swego rodzaju błąd ustawodawcy.
Nie mniej przepisy regulujące organizacje strajku w rozdziale IV jako regulujące instytucje strajku powinny mieć odniesienie do wszystkich rodzajów strajku przewidzianych w ustawie niezależnie od okoliczności czy przepis ustanawiający strajk „specjalny” odsyła do rozdziału IV czy też nie.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych.
Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.