Polacy podejmujący pracę w RFN przed 1990 rokiem a tym bardziej po zjednoczeniu Niemiec (wchłoniecie NRD przez RFN, formalnie nastąpiło 3 października 1990 r.), 14 lat przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej (na mocy Traktatu Akcesyjnego od 1 maja 2004 r.) dziwili się, że mają zagwarantowane (mimo ochrony rynku pracy Niemiec) takie same warunki pracy, jak ich niemieccy koleżanki i koledzy, np. w gastronomii, hotelarstwie, czy budownictwie. Obejmował ich „Tarifvertrag”, czyli zbiorowy układ pracy. To on reguluje prawa i obowiązki niemieckich pracowników i pracodawców: płace, wynagrodzenia, godziny pracy i prawo do urlopu. Zabezpiecza też przed dumpingiem socjalnym i psuciem rynku pracy i płacy.

Pojęcie i wymiar federalnej płacy minimalnej zostały wprowadzone przez rząd federalny od 1 stycznia 2015 r.  Obowiązuje dla tych pracowników, którzy nie mają prawa do branżowych wynagrodzeń minimalnych lub wynagrodzeń minimalnych w oparciu o zbiorowe umowy o pracę.

Poza tym Niemczech obowiązują płace minimalne w określonych branżach na podstawie Ustawy o oddelegowaniu pracowników, Ustawy o użyczaniu pracowników oraz Ustawy o zbiorowych układach pracy.

Obowiązujące minimalne wynagrodzenia branżowe, które są wyższe, niż ustawowe wynagrodzenie minimalne, nadal obowiązują. Pracodawców i pracowników związanych zbiorowymi umowami o pracę obowiązują wynagrodzenia ustalone w umowie zbiorowej o pracę jeśli są wyższe niż „minimalna”.

Wynagrodzenie minimalne obowiązuje też dla pracowników sezonowych,   na przykład w hotelarstwie i gastronomii oraz dla pracowników w prywatnych gospodarstwach domowych.

Branżowa płaca minimalna przysługuje pracownikom w branżach: gospodarka odpadami łącznie z oczyszczaniem dróg, dekarstwo, branża elektryczna, montaż rusztowań, przemysł mięsny, sprzątanie budynków, opieka nad osobami starszymi i zniedołężniałymi, kamieniarstwo, kominiarstwo, praca tymczasowa.

Ustawa o płacy minimalnej (Ustawa o wzmocnieniu autonomii taryfowej) zapewnia dolną granicę wynagrodzenia ustaloną przez ustawodawcę, poniżej której nie jest możliwe ustalanie stawki godzinowej za pracę. Od 1 października 2022 minimalne wynagrodzenie wynosi 12 Euro.

Stawka godzinowa w Polsce od stycznia 2023 r. wynosi 22,80 zł dla osób niemających statusu pracownika oraz ok. 20,77 zł dla pracowników. W Niemczech ok. 56,44 zł, czyli owe 12 euro.

Przypomnijmy, że zbiorowe układy pracy to umowy pomiędzy związkami zawodowymi a pracodawcami regulujące prawa i obowiązki pracodawców i pracowników. Zawierają normy prawne, które standaryzują treść, zawieranie i rozwiązywanie stosunków pracy oraz kwestie prawa zakładowego i statutu zakładu pracy. Mają taką samą moc prawną jak ustawy. Wszelkie kwestie związane z układami zbiorowymi definiują zapisy Ustawy o układach zbiorowych pracy (Tarifvertragsgesetz).

Podstawą prawną do zawierania układów zbiorowych jest wolność zrzeszania się uregulowana w art. 9 Ustawy Zasadniczej – Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland, (cyt.: Wszyscy Niemcy mają prawo zakładania związków i stowarzyszeń. Zakazane są organizacje, których cele lub działalność są sprzeczne z ustawami karnymi, skierowane są przeciwko porządkowi konstytucyjnemu albo idei porozumienia między narodami. Prawo zakładania organizacji, mających na celu ochronę i poprawę warunków pracy oraz warunków ekonomicznych, zapewnia się każdemu i przedstawicielom wszystkich zawodów. Porozumienia, które ograniczają to prawo lub uniemożliwiają korzystanie z niego są nieważne, a stosowane w tym celu środki są sprzeczne z prawem).

Gwarantuje ona autonomię rokowań zbiorowych, a więc prawo stron układów zbiorowych, związków zawodowych i pracodawców lub ich stowarzyszeń, do zbiorowego kształtowania warunków pracy w ramach swobodnych rokowań zbiorowych, bez interwencji państwa lub innych podmiotów.

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.