Lutowy protest przed gmachem ECS przeciwko wprowadzaniu w życie przez Unię Europejską zasad Zielonego Ładu sprawił, że postanowiłam napisać o słowach, które wywołują refleksje, emocje i działania. Zgromadzenie, protest, manifestacja, demonstracja, strajk, wiec, pikieta, bunt, weto, bojkot – to tylko część wyrazów, które kojarzą nam się z brakiem zgody na coś, ze zdecydowanym sprzeciwem, często z mobilizacją wielu osób. A co konkretnie te pojęcia znaczą, czym się różnią, skąd się wywodzą? 

Protest

Wyraz protest w języku polskimpochodzi i od łacińskiego protestari – ‘zaświadczać’, i od francuskiego protester, a oznacza przeciwstawienie się jakiemuś działaniu czy sytuacji, odbieranym przez osobę protestującą jako niesłuszne, np. ze względów politycznych, moralnych czy z powodu sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. W Słowniku języka polskiego PWN czytamy, że protest ma dwa znaczenia:po pierwsze – ‘ostre wystąpienie przeciw działaniu uważanemu za niesłuszne’ i po drugie – ‘urzędowe stwierdzenie odmowy zapłaty przez dłużnika sumy wymienionej na wekslu, czeku’.

Sprzeciw

Sprzeciw to:

1. ‘niezgadzanie się, protest’;
2. ‘żądanie ponownego rozpoznania sprawy przez stronę, w której sprawie zapadło orzeczenie podczas jej nieobecności’,

natomiast – sprzeciwić się to:

1. ‘wystąpić przeciw komuś lub czemuś’,
2. ‘nie zgodzić się na coś’,
3. ‘być niezgodnym z czymś’. Sprzeciw można okazywać w różny sposób. Jednym z nich jest demonstracja.

Demonstracja

Słowo to zostało zapożyczone z języka łacińskiego (demonstratio – wskazanie) i oznacza wystąpienie zbiorowe, zgromadzenie, mające na celu wyrażenie protestującej przeciw czemuś lub popierającej coś części opinii publicznej. Jest to publiczne okazywanie uczuć, postawy wobec czegoś lub kogoś przez jednostkę lub grupę. W państwie demokratycznym stanowi sposób korzystania z wolności zgromadzeń. Jest jednym z przejawów protestu politycznego. Członkowie społeczeństwa demonstrując pokazują swoje poglądy i opinie na ważne sprawy polityczne i społeczne. Można demonstrować w grupie lub samemu. Demonstrację będącą wyrazem sprzeciwu dla innej demonstracji nazywa się kontrdemonstracją.

Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego PWN, demonstracja to:

1. ‘marsz lub zgromadzenie grupy ludzi w celu wyrażenia protestu lub poparcia’,
2. ‘ostentacyjne wyrażanie uczuć, poglądów’,3. ‘prezentacja urządzenia, produktu, doświadczenia.

Pikieta

Formą demonstracji jest pikieta (fr. piquet), polegająca na tym, że grupa osób obnosi plakaty w sprawie społecznej lub politycznej, z reguły przed ważnym budynkiem, siedzibą władz.

W Słowniku języka polskiego PWN, czytamy, że pikietato:

1. ‘zorganizowana grupa osób protestujących przed gmachem jakiegoś urzędu; też: protest w takiej formie’,
2. ‘grupa strajkujących robotników niedopuszczająca łamistrajków do zakładu pracy’,
3. daw. ‘żołnierz lub niewielki oddział stojący na czatach’,
4. ‘dawna gra w karty’.

Manifestacja

Pierwotnie słowo manifestacja (z łac. manifestatio – ‘odkrywać, zdradzać’) oznaczało ‘ujawnianie czegoś tajnego’. Obecnie manifestacja to: 1. ‘pochód lub wiec, mający na celu wyrażenie sprzeciwu wobec jakichś działań politycznych, kwestii społecznych itp. albo poparcia dla nich’, 2. ‘ostentacyjne okazywanie swych poglądów lub uczuć’.

Wiec 

Rzeczownik wiec to bardzo stare słowo, które wywodzi się z prasłowiańskiego *větjь. Słownikowa definicja wiecu podaje, że jest to: 1. ‘zgromadzenie ludzi w celu przedyskutowania jakichś spraw lub wyrażenia wobec nich swojej postawy’; 2. ‘zgromadzenie plemienne w dobie przedpaństwowej; w średniowiecznej Europie: zjazd możnowładców’.

Strajk

Wyraz strajk pochodzi od angielskiego strike oznaczającego ‘uderzenie, atak’. Początkowo akcję strajkową uważano za atak na pracodawcę. Słowo przyjęło swoje dzisiejsze znaczenie w XIX wieku. Wyraz ten w słowniku definiowany jest następująco: strajk to: ‘zaprzestanie pracy przez pracowników, będące formą walki o zrealizowanie żądań ekonomicznych lub politycznych’.

Od autora

Jak widać, człowiek ma do wyboru różne formy wyrażania sprzeciwu i różne sposoby nazywania tego zjawiska. Zadziwia wielość terminów. Aktywność związana z niezgadzaniem się z czymś, z żądaniem czegoś jest nazywana od dawna przez wiele wyrazów. Proszę zwrócić uwagę, że omawiane słowa mają wielką moc i zwykle kojarzą się z tętniącymi emocjami, uczuciami, ludzką siłą, a nawet prowokują do działania.

Barbara Ellwart