Czy słowo ważki znaczy to samo co ważny? Czy przymiotnik ważny zawsze można zastąpić przymiotnikiem ważki? Wielu osobom wydaje się, że wymienione w tytule wyrazy są synonimami i dlatego można je stosować wymiennie. O tym, że tak nie jest, świadczą definicje obu wyrazów.

Ważny

Przymiotnik „ważny” oznacza:

1. ‘kogoś, kto ma duże znaczenie’, np. Mój syn jest dla mnie ważny. lub ‘coś, co ma dużą wartość, jest istotne, cenne’, np.: To była dla niego ważna sprawa.

2. potocznie: ‘kogoś, kto ma odpowiedzialne stanowisko, duże wpływy’, np. On był w tym mieście bardzo ważny, a może nawet najważniejszy.

3. pot.: ‘kogoś, kto jest wyniosły, dumny’, ironicznie albo pejoratywnie: ‘kogoś, kto okazuje swoją wyższość’, np. Nie bądź taka ważna!

4. ‘coś, co ma moc prawną’, np. Kupiła bilet ważny dwa tygodnie.

5. ‘coś, co nadaje się do użytku’, np. To lekarstwo jest ważne do jutra.

Z definicji wynika, że przymiotnik „ważny” można w różnych sytuacjach zastąpić odmiennymi wyrazami (sformułowaniami), np.:

Ten dokument był dla niego ważny (cenny).

To był ważny (istotny, doniosły) dzień w moim życiu.

Mój ojciec był ważnym (wpływowym, ustosunkowanym) mieszkańcem miasta.

Jest taka ważna (zarozumiała, dumna), że nas nie zauważa.

Te przepisy są ważne (obowiązujące) do jutra.

Przy okazji!

Oto przykłady użycia (zapisu) słowa „ważny”, które budzą wątpliwości.

1. Zdanie: Ważnym jest, by dojechać na czas. – jest niepoprawne. Natomiast poprawne sformułowanie to: Ważne jest, by dojechać na czas.

2. W zdaniach typu:  „Nieważne, jakie miał powody, ważne, że je miał.” albo „Nieważne, czym się kierował, ważne, że to zrobił.” przymiotniki w stopniu równym (nieważne) piszemy łącznie z partykułą negacji.

Ważki

O tym, czy wyraz ważki może stanowić synonim słowa ważny, przekonamy się, poznając słownikowe definicje przymiotnika „ważki”.

W „Słowniku języka polskiego” pod redakcją Witolda Doroszewskiego czytamy, że: przymiotnik „ważki” to:

1. pojęcie książkowe (na zasięg użycia wskazuje kwalifikator^*): książk.) znaczące:

‘mający duże znaczenie, dużą wagę; ważny, doniosły’, np.:

Powziął tego dnia ważką decyzję.

Cedził słowa oszczędne, ważkie.

W połowie XIX wieku rola tych nauk jest niewspółmiernie bardziej ważka niż rola filozofii.

Wymienili ważkie argumenty.

2. pojęcie używane dawniej (kwalifikator: daw.) w znaczeniu:

‘mający duży ciężar (fizyczny); ciężki’, np.:

Urzędnicy przy pobieraniu opłat skarbowych domagali się monety z kruszcu czystego i ważkiej [ciężkiej].

Ziarna były czyste, równe, ważkie [ciężkie], słoma obfita.

Na dłoniach je [dziecko] zważyła. – O! ważki [ciężki] – rzekła.

A zatem, przymiotnika „ważki” nie powinno się nadużywać, ponieważ w znaczeniu „ciężki” – obecnie nie jest stosowany, a  w znaczeniu „ważny” – sporadycznie występuje w książkach, w publikacjach naukowych, ale – tylko w wypowiedziach pisemnych. Nie należy używać słowa „ważki” w wypowiedziach ustnych.

Barbara Ellwart

*) Kwalifikator to ‘skrót (np. książk., pot., daw.) – podawany przed definicjami w słowniku, encyklopedii – zawierający informację o zakresie używania danego wyrazu lub jego różnorodnym nacechowaniu, np. stylistycznym, chronologicznym, ekspresywnym’.