Rumia – granicząca od południa z Gdynią, a od północy z Redą – to niewielkie miasto w województwie pomorskim, w powiecie wejherowskim, nad Zagórską Strugą. Z miastami Wejherowem i Redą tworzy ono zespół trzech miast zwany Małym Trójmiastem Kaszubskim. Rumia ma niezwykle ciekawą historię i kłopot  ortograficzny. Wiele osób nie wie, czy powinno się pisać Rumi – z jednym „-i” czy Rumii – zakończone dwiema literami „-ii”.

Starożytna i nowa Rumia

Źródła archeologiczne i historyczne podają, że najstarsze ślady zamieszkania na terenach obecnej Rumi sięgają kilku tysięcy lat przed naszą erą.^*) W średniowieczu była to osada rolnicza z młynami, tartakami. Wiejska gmina Rumia finansowe uprawnienia miejskie otrzymała w 1935 roku, a odbudowana po zniszczeniach wojennych prawa miejskie uzyskała w 1954 roku.

Historia i etymologia nazwy

Nazwa Romnam pojawiła się już w 1178 roku i w 1215 roku, a w 1220 roku wymienia ją książę gdański Świętopełk II. Później pojawiają się m.in. nazwy: Rumnam (1235), Rumpna (1245), Rumija i Rumia w 1570 roku.

Jak podają językoznawcy Uniwersytetu Gdańskiego^**), Rumia jest nazwą topograficzną, wywodzącą się od nazwy rzeki „Ruminia, zapisywanej w XII i XIV wieku najczęściej jako Rumna”, a potem (od XVII w.) zwanej także Zagórską Strugą. Wyraz Ruminia powstał od „zapożyczonego starogermańskiego wyrazu *rūm, któremu odpowiada np. wyraz niem. Raum ‘przestrzeń, obszar’, a od którego pochodzi dawne polskie słowo rum znaczące ‘wolne miejsce, przejście, wolna droga’. Kaszubskie słowo rum także znaczy ‘przestrzeń, miejsce’.

Ta prastara polska nazwa Rumia była różnie interpretowana. Co ciekawe – kojarzono ją z czasownikiem rąbać, z nazwą Rzym (Roma), a nawet z imionami Roman i Romuald. Te skojarzenia powodowały powstawanie legend, np. o przechowywaniu w Rumi relikwii głowy św. Barbary.

Kiedy jedno „-i”, a kiedy dwa „-ii”

Jedno „-i” występuje w wyrazach rodzimych (polskich lub dawno już przyswojonych) – zakończonych na „-ia” (po spółgłoskach: p, b, f, w, m), np.: ziemia – ziemi, głębia – głębi, Słupia – Słupi, Rumia – Rumi.

Natomiast, gdy słowa są zapożyczone (z języków obcych), piszemy dwa „-ii”, np. fotografia – fotografii, akademia – akademii, armia – armii; zwłaszcza jeśli „-ia” występuje po: t, d, r, l, k, g, ch, np. historia – historii, kwestia – kwestii, parodia – parodii, ewangelia – ewangelii, demagogia – demagogii, hierarchia – hierarchii.

Na pisownię ma wpływ także wymowa wyrazów. Na przykład słowa zakończone na „-nia”, które czytamy [ńja] – piszemy: mania (prześladowcza) – manii (prześladowczej), Dania – Danii, plebania – plebanii, zaś zakończone na „-nia”, które czytamy [ńa] – piszemy Mania – Mani, latarnia – latarni, Gdynia – Gdyni, Ania – Ani.

Dlaczego piszemy Rumi

Nazwa Rumia – jako stara polska nazwa miejscowości – w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku ma formę Rumi, tak jak: Chylonia – Chyloni, Gdynia – Gdyni, Karwia – Karwi, Orunia – Oruni. Na przykład w zdaniu: „W czasie wakacji pojadę do Rumi.”.

Przy okazji warto dodać, że mieszkaniec Rumi to rumian lub rumiak, a mieszkańcy to rumianie lub rumiaki. Natomiast przymiotnik od Rumia ma formę rumski, np. rumski dworzec.

Barbara Ellwart

^*) Miłośnikom historii Pomorza polecam dokumentalny serial o historii miasta, zatytułowany „Śladami dawnej Rumi”, który zamieszczony jest na internetowej stronie Wirtualnego Muzeum Rumi: historiarumi.pl .

^**) por. Jerzy Treder „Rumia”, Gdańsk 1999 r.