Ponad sześć kilometrów na południowy zachód od Nowego Dworu Gdańskiego, na obszarach Żuław Wiślanych (niektórzy twierdzą, że to teren Wielkich Żuław Malborskich), leży wieś o nazwie Lubieszewo. Zamieszkuje ją około 600 osób. Prawie 70 lat temu była wsią gminną, ale do dzisiaj zachowała tytuł wsi parafialnej, a nawet wsi z Sanktuarium Matki Boskiej Szkaplerznej ustanowionym w 2018 roku, chociaż Bractwo Szkaplerzne istniało w Lubieszewie od sierpnia 1719 roku. Jest to jedyne Sanktuarium Maryjne na Żuławach.

Historia Lubieszewa sięga trzeciego tysiąclecia przed naszą erą, a więc miejsce to zamieszkane jest od około czterech i pół tysiąca lat. Takie przynajmniej dane znamy na podstawie badań archeologicznych. Jednak w dokumentach informacja o tej miejscowości jako wsi wówczas nazywanej Ladekopp pojawiła się w 1255 r. w akcie erekcyjnym wydanym przez wielkiego mistrza krzyżackiego Wernera von Orselna. Niecałe sto lat później, bo w 1341 r., a więc za panowania wielkiego mistrza Ludolfa Königa von Wattzau, wieś posiadała 70,5 włók (jedna włóka w zależności od rodzaju liczyła w przybliżeniu ok. 17 ha) oraz 4 włóki przypisane Kościołowi.

Zapewne od początku XIV w. w Lubieszewie istniała parafia, jak czytamy bowiem na tablicy umieszczonej na murze kościoła, w 1313 r. wzniesiono murowany, z czerwonej cegły kościół w stylu gotyckim, pod wezwaniem Świętej Elżbiety Węgierskiej. Święta ta dla zakonu krzyżackiego była ważną postacią – na jej grobie w Marburgu zakon wzniósł piękny gotycki kościół. Kiedy budowano kościół w Lubieszewie, tereny Żuław Wiślanych były zarządzane przez Krzyżaków. Dopiero po pokoju toruńskim (1466 r.) wróciły do Królestwa Polskiego, wchodząc w skład Prus Królewskich. I właśnie wtedy pojawili się pierwsi olendęrscy osadnicy, czyli menonici. W XVIII w. żyły tu 22 rodziny menonickie. Po 1772 r., czyli po pierwszym rozbiorze Polski, ziemie te zostały włączone do Prus Zachodnich, z czego nie byli zadowoleni m.in. menonici. Wielu z nich powędrowało dalej, na wschód. Według pruskiego spisu ludności przeprowadzonego w 1868 r. w Lubieszewie znajdowało się 66 domów, w których mieszkało 288 katolików, 326 ewangelików i 114 menonitów.

Wracając do lubieszewskiej świątyni. Turyści prawie jej nie znają, gdyż wieś leży nieco na uboczu. Poza tym kościół często jest zamknięty, bowiem w jego wnętrzu kryje się wiele cennych obiektów zabytkowych, jak rzeźba Madonny na lwie z 1375 r. (Madonna z Dzieciątkiem stojąca na lwie), barokowy feretron Matki Boskiej Szkaplerznej, do której od początku XVIII w. co roku 16 lipca przybywają piesze pielgrzymki z pobliskich miejscowości. Warto tu dodać, że lubieszewski kościół jest jedynym Sanktuarium Maryjnym na Żuławach.

Wnętrze kościoła jest niewielkie, prostokątne, orientowane, jednonawowe. Interesujący jest kolebkowy strop pokryty XVII-wiecznymi polichromiami przedstawiającymi alegorię nieba, a także scenę koronacji Matki Bożej. Jego wystrój i wyposażenie są niemal w całości barokowe. Są tam trzy ołtarze, główny datowany na 1707 r., z wyobrażeniem św. Elżbiety. W prawym bocznym ołtarzu znajduje się interesujące malowidło przedstawiające męczeństwo św. Barbary wkomponowane w krajobraz żuławski. Natomiast w lewym, północnym ołtarzu umieszczono dwa obrazy przedstawiające Biczowanie i Ecce Homo. W świątyni znajdują się również: barokowa ambona, XVII/XVIII-wieczne epitafia dwóch lubieszewskich proboszczów, konfesjonały z 1701 i 1709 roku, a także ciekawe ławki. Na ścianach wiszą obrazy, m.in. z przedstawieniem Pokłonu Trzech Króli. Barokowy jest też chór muzyczny z 1716 r., a także prospekt organowy z połowy XVII w. Natomiast na belce tęczowej znajduje się późnogotycki krucyfiks…

Wieża kościoła, dwukondygnacyjna, czworoboczna, murowana z cegły, została dobudowana dopiero w 1573 r. W górnej partii jest drewniana, ośmioboczna z hełmem krytym gontem.

Obok kościoła znajduje się cmentarz ze starymi nagrobkami. Nieco dalej, w miejscu, gdzie znajdował się kościół i cmentarz ewangelicki, umieszczono pamiątkowy głaz z informacją o tym.

We wsi znajdują się też dwa domy podcieniowe. Ten z 1745 r. jest w bardzo złym stanie. Natomiast drugi, ten XIX-wieczny, usytuowany jest w centrum wsi. Ma bardzo ładną wystawkę wypełnioną żółtą cegłą, wspartą na sześciu drewnianych toskańskich kolumnach.

Warto jeszcze dodać, że Lubieszewo uznawane jest za jedną z piękniejszych wsi województwa pomorskiego, a w 2019 roku uznano je za tę najpiękniejszą.

Tekst i zdjęcia Maria Giedz