Na styku dwóch miast, Gdańska i Gdyni, nad Jeziorem Osowskim, 12 kilometrów w prostej linii od Bałtyku, leży spora, bo prawie 5-tysięczna kaszubska wieś o nazwie Chwaszczyno. To przez jej centrum przebiegają funkcjonujące od setek lat trakty komunikacyjne łączące Krokową z Kościerzyną czy Gdańsk ze Słupskiem i dalej Stargardem, Szczecinkiem… Większość osób przez wieś tylko przejeżdża, rzadko się w niej zatrzymując, chyba że w jednej z restauracji. Niewiele z osób zapewne też zauważa, że niemal przy głównym skrzyżowaniu znajdują się dwa kościoły: stary i nowy, notabene oba mające prawie te same wezwania, czyli pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza, a także Świętej Marii Magdaleny (dotyczy starego kościoła). Proponuję, aby się przy tym starym kościele na chwilę zatrzymać.

Właściwie nie wiadomo, kiedy powstała osada, a następnie wieś, którą początkowo nazywano Wassino, a następnie Kwascino, Kwaszczyno, Quasczino. Wreszcie w 1583 r. pojawiła się nazwa Chwaszczyno, ale jej pisownia istniejąca do dzisiaj ugruntowała się dopiero w XVII w. Chociaż w czasach zaboru pruskiego (od 5 sierpnia 1772 r. Pomorze Nadwiślańskie, w tym Chwaszczyno, przynależało do państwa pruskiego, którym rządził Fryderyk II) Niemcy zwali i zapisywali ją Quaschin. Etymolodzy twierdzą, że nazwa wsi Chwaszczyno wzięła się od chwastu.

Pierwsza wzmianka o Chwaszczynie pochodzi z 1283 r. I to z niej dowiadujemy się, że w 1240 r. książę Pomorza Sambor, brat Świętopełka, podarował wieś, a raczej osadę, klasztorowi Norbertanek w Żukowie. Natomiast w 1283 r. kolejny książę, Mestwin II, podarował ową osadę cystersom z Oliwy. I to cystersi założyli w Chwaszczynie parafię, tak więc już w XIII w. musiał tam istnieć kościół, chociaż o tym pierwotnym kościele prawie nic nie wiemy. Ponoć był wzniesiony z drewna modrzewiowego, stał nieopodal skrzyżowania dróg wiodących z Oliwy do Kielna i z Gdyni do Żukowa. To, co pozostało po nim, to drewniana gotycka figura Matki Bożej z Dzieciątkiem (Matka Boska Chwaszczyńska) w głównym ołtarzu, zasłonięta późniejszym obrazem oraz drewniany krucyfiks z XV w. W XVI w. był to już kościół szachulcowy, który w XVII w. posiadał cztery ołtarze.

W 1723 r. kościół całkowicie się zawalił. Trzy lata później powstał w tym samym miejscu nowy, murowany, barokowy, z trzema ołtarzami. Można powiedzieć, że właśnie ten murowany kościół dotrwał do czasów współczesnych, chociaż został nieco przebudowany, gdyż nawy nieco poszerzono, dobudowano zakrystię, a w 1875 r. dobudowano partię zachodnią. Ponoć stała tam również drewniana wieża, ale się zawaliła i już nigdy jej nie odbudowano. Natomiast również w 1875 r. wzniesiono murowaną sygnaturkę istniejącą do dzisiaj.  Właśnie ta część zachodnia z drugiej połowy XIX w. nie została otynkowana, jak pozostałe zewnętrzne mury świątyni.

Obecny kościół jest budowlą ceglaną, orientowaną, jednonawową z wydzielonym, trójbocznie zamkniętym prezbiterium, krytą dwuspadowym dachem z czerwoną ceramiczną dachówką karpiówką. Wzdłuż elewacji bocznych oraz prezbiterium, tuż pod okapem, znajduje się delikatny, schodkowy gzyms. Otwory okienne są nietypowe, gdyż w ich zwieńczeniu zastosowano łuki odcinkowe, ale spłaszczone. Podobnie jest z naczółkami nad oknami przypominającymi wystające z muru fragmenty opasek zakończone płaskimi węzłami.

Wnętrze kościoła jest jednoprzestrzenne z drewnianym stropem i wydzielonym prezbiterium. Prowadzą do niego cztery wejścia: główne od strony zachodniej, boczne od północy zachodniej partii świątyni, która być może miała być podstawą wieży, prowadzące kamiennymi schodami na chór, również od północy wejście przez zakrystię oraz boczne od południa przez kruchtę.

W prezbiterium znajduje się barokowy ołtarz główny datowany na początek XVIII w., przeniesiony w 1833 r. z kościoła św. Jakuba w Oliwie. Jest drewniany, rzeźbiony, polichromowany, dwukondygnacyjny. W partii centralnej znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem i stojącego obok małego Jana Chrzciciela. Jest to kopia obrazu Rafaela „Madonna della Seggiola”. Obraz ten zasłania gotycką figurę Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W górnej partii znajduje się obraz św. Marii Magdaleny. Figury świętych (św. Rocha i św. Bernarda, dla niektórych św. Dominika) ustawione po bokach są późniejsze. W zwieńczeniu ołtarza umieszczono postać Ukrzyżowanego (krucyfiks z XV w.) w otoczeniu aniołów.

W nawie znajdują się dwa późnobarokowe ołtarze boczne, od północy maryjny, od południa chrystologiczny. Warto zwrócić uwagę na wiszący na tęczy krzyż z postacią Chrystusa, a także na konfesjonał z przełomu XVIII i XIX w.

We wsi przy głównym skrzyżowaniu znajduje się obelisk upamiętniający poległych i pomordowanych podczas II wojny światowej, w tym duszpasterzy zamordowanych przez Niemców w lasach Piaśnicy we wrześniu 1939 r.

Tekst i zdjęcia Maria Giedz