W północnej części Kaszub, zwanej Norda, mniej więcej w połowie drogi pomiędzy Lęborkiem a Czarną Dąbrówką, a dokładnie 14 km na południe od Lęborka, leży gminna wieś o nazwie Cewice, po kaszubsku Céwice. Przez kilkaset lat był to tylko folwark, jednak wszystko się zmieniło, kiedy w drugiej połowie XIX w. zbudowano szosę z Lęborka do Bytowa, a następnie kolej. W 1902 r. powstał nawet dwuperonowy przystanek obsługujący wieś zwaną po niemiecku Zewitz, gdyż przynależała do zaboru pruskiego. Dzisiaj kolej jest nieczynna. Co prawda linia kolejowa do Cewic została odbudowana przez Wojsko Polskie, gdyż w niedalekich Siemirowicach znajduje się lotnisko wojskowe i kilka razy w roku kursują tamtędy pociągi towarowe. Czasem w sezonie letnim organizowane są po torach przejazdy turystyczne.

U podnóża 174-metrowego wzniesienia o nazwie Dolnogóra leży miejscowość Cewice zamieszkana przez około 1700 osób. Pierwotnie zwano ją Czewice od staropolskiego imienia Czewuj, a następnie nazwiska Czewa. W dokumentach po raz pierwszy była wzmiankowana w 1362 r., a jest to akt nadania wsi na prawie magdeburskim przez komtura krzyżackiego Winrycha von Kniprode braciom Klausowi, Günterowi oraz Walterowi Grella (niektórzy podają pisownię Grela). W publikacjach występuje powtórzenie imienia Walter, jakby było dwóch braci o tym samym imieniu. Kolejny dokument z 1440 r. podaje, że właścicielem Cewic był Otton Grela. Grelowie, jako właściciele Cewic, wymieniani są w dokumentach lennych do połowy XVII w. W 1658 r. pojawia się nazwisko rodu Rostk, ale tylko jako współwłaścicieli. Praktycznie Grelowie są w posiadaniu Cewic do 1749 r. Zapewne to Grelowie zabiegali, aby szlak pocztowy z Berlina do Królewca przechodził właśnie przez Cewice; jego otwarcie nastąpiło w 1653 r. Wiele lat później na bazie tego szlaku powstała szosa z Lęborka do Bytowa, a następnie linia kolejowa.

W 1749 r. cały majątek Grelów został nabyty przez ród Demińskich, a w 1784 r. przez podkomorzego Joachima Wobessera-Objezierzyckiego. Przez krótki okres część wsi należała do Adolfa Wejhera ze Smołdzina. Pod koniec XVIII i na początku XIX w. Cewice zostały podzielone na kilka części i dość często zmieniały swoich właścicieli. Ponadto, na mocy edyktu królewskiego (1794 r.), mieszczanie otrzymali prawo wykupu dóbr rycerskich i tak jednym z właścicieli Cewic w 1828 r. stał się aptekarz Dehmke. W 1884 r. część Cewic dzierżawiła rodzina Brandt. Potem właścicielem stał się Leo Rüsse, następnie Bollarht Roht. Współwłaścicieli wsi było wielu, m.in. właściciel młyna z Lęborka o nazwisku Musiał. Był też Karl Frank, który w 1905 r. sprzedał swoje udziały niemieckiemu przedsiębiorcy Rudolfowi Sinnerowi z Karlsruhe. W rękach Sinnerów Cewice znajdowały się do 1945 r.

Po tych najróżniejszych rodach niewiele w Cewicach pozostało. Nie do końca wiadomo, który z właścicieli przyczynił się do powstania w 1880 r. neoklasycystycznego dworu, szumnie zwanego pałacem. Wiadomo tylko, że został rozbudowany przez Rudolfa Sinnera. Obecnie w budynku tym mieści się szkoła.

Dwór znajduje się na wschodnim krańcu wsi. Został wzniesiony z cegły na kamiennym cokole. Wchodzi się do niego od północy przez werandę. Składa się z trzech prostokątnych bloków. Ten od północy z czterospadowym dachem jest dwukondygnacyjny i dwuosiowy. W elewacji wschodniej z dwuosiowym ryzalitem. Część środkowa jest jednokondygnacyjna, kryta dwuspadowym dachem z naczółkiem, gdzie znajdują się mansardy. Jest siedmioosiowa. Część trzecia, południowa, jest parterowa, z płaskim dachem. We wszystkich częściach otwory okienne są półkoliście zamknięte. Ponadto elewacje w pierwszej kondygnacji mają pozorne boniowanie, czyli imitację wykonania ścian z kamiennych ciętych ciosów.

Od strony wschodniej znajduje się park przydworski. Jego część południowa przypomina bardziej las z aleją 300-letnich buków, a północna park krajobrazowy z pomnikowymi lipami. Jak można wyczytać na tablicy informacyjnej, prawdopodobnie założony był w pierwszej połowie XVIII w. Tuż przy alei bukowej znajduje się kamienny obelisk upamiętniający miejsce śmierci (11–12 listopada 1939 r.) wejherowskiego prałata ks. Edmunda Roszczynialskiego, kaszubskiego działacza społeczno-kulturalnego, założyciela Towarzystwa Czeladzi Katolickiej, autora monografii „Kalwaria wejherowska, jej fundatorzy, duszpasterze i uroczystości”. W 1994 r. Stolica Apostolska rozpoczęła proces jego beatyfikacji. O zasługach owego kapłana dla Polski i Pomorza można by długo opowiadać. Szkoda, że tablica informacyjna ustawiona nieopodal pomnika została zamazana pseudograffiti.

Cewice to niepozorna wieś, ale ma w sobie sporo uroku.

Tekst i zdjęcia Maria Giedz