Służba bhp realizuje swoje zadania na podstawie przepisów rozporządzenia w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. W rozporządzeniu tym wskazany jest zakres działań służby bhp — obowiązki oraz uprawnienia. W przypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia w pracy przepisy nie nakładają na służby bhp bezwzględnego obowiązku działania. Natomiast przewidują określone uprawnienia bhp-owców w tym zakresie. Z jednej strony wydaje się, że taka konstrukcja przepisów nie jest do końca poprawna. Z drugiej jednak strony funkcjonuje od lat – podobnie jak wiele innych absurdów z zakresu bhp.

Nie będzie przełomową tezą, stwierdzenie, że każdy pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bhp w zakładzie pracy. Pracodawca musi też chronić zdrowie i życie zatrudnionych wykorzystując wszelkich dostępnych legalnych środków technicznych i organizacyjnych. Są to podstawowe założenia. Jednak jak pokazują kontrole PIP, nie w każdym przypadku nawet podstawy są realizowane.

Właściwa realizacja bardzo licznych obowiązków z zakresu bezpieczeństwa pracy wymaga odpowiedniego poziomu wiedzy w obszarze bhp. Często wiedza ta wykracza poza kompetencje i znajomość tematu prezentowaną przez statystycznych pracodawców. Z tego właśnie powodu zadania z zakresu technicznego bezpieczeństwa pracy powinny być realizowane z poziomu fachowców. Są nimi:

• specjaliści zatrudnieni w służbie bhp,
• osoby zatrudnione przy innej pracy spełniających wymagania kwalifikacyjne przewidziane dla służby bhp,
• specjaliści zewnętrzni.

Zagadnienia służby bhp są w podstawowym zakresie uregulowane kodeksie pracy, który z oczywistych względów nie wyczerpuje tematu. Regulacją, wydawałoby się kompleksową, jest akt wykonawczy do kodeksu pracy, czyli rozporządzenie w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. W szczególności reguluje ono zakres działań służby bhp. Wskazuje, że „do zakresu działania służby bhp należy” oraz że „służba bhp jest uprawniona do”. Należy przyjąć, że katalog zawarty w § 2 rozporządzenia określa obowiązki służby bhp. Natomiast przepis § 3 rozporządzenia to uprawnienia służby bhp. Jak wiadomo, obowiązek musi być realizowany, a uprawnienie nie.

Co ciekawe w katalogu uprawnień znalazło się uprawnienie do:

• niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracownika albo innych osób,
• niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika, który swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia własnego albo innych osób,
• wnioskowania do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, w jego części lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy, w wypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników albo innych osób.

Czy aby na pewno reakcja służby bezpieczeństwa i higieny pracy na sytuacje związane ze stanem bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia to „uprawnienie”? Czyli coś, co jest zależne od swobodnej decyzji osoby, która może z takiego uprawnienia skorzystać? Jeżeli przyjmiemy, że pracownik służby bhp może, ale nie musi:

• wstrzymać eksploatację maszyny w przypadku wystąpienia bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia,
• odsunąć pracownika od pracy w sytuacji, gdy jego zachowanie stwarza bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia,

to jak to się ma do przepisów o wykroczeniach przeciwko prawom pracownika, jak również przepisów kodeksu karnego?

Kodeks pracy przewiduje odpowiedzialność za wykroczenia adresowaną do osób odpowiedzialnych za stan bezpieczeństwa i higieny pracy. Natomiast kodeks karny odwołuje się do przestępstwa narażenia pracowników na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Należy przyjąć, że reakcje służby bhp dotyczące bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia w żadnym razie nie są uprawnieniami. Są to obowiązki prawne, które aktualizują się w sytuacji stwierdzenia wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia.

Tak więc, jeżeli nie zareagujesz w przypadku wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia, nie możesz usprawiedliwiać się mówiąc, że reakcja była Twoim uprawnieniem, gdyż działanie to znajduje się w § 3 rozporządzenia. Szczególnie gdy dojdzie do wypadku: ciężkiego, zbiorowego, śmiertelnego, jak również jakikolwiek innej katastrofy z udziałem zatrudnionych, które poprzedzi sytuacja bezpośredniego zagrożenie zdrowia lub życia. W takim przypadku podjęcie działań jest jednak obowiązkiem służby bhp, a nie uprawnieniem. Argument, iż kwestie związane z bezpośrednim zagrożeniem zdrowia i życia regulują uprawnienia służby bhp, a nie obowiązki, nie przekona nie tylko inspektorów PIP, ale również prokuratury.

Źródło: https://www.portalbhp.pl/blog/reakcja-na-bezposrednie-zagrozenie-zdrowia-lub-zycia-w-pracy-uprawnienie-czy-obowiazek-sluzby-bhp-9934.html

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.