Na czym polega zarządzanie BHP w kontekście starzejącej się siły roboczej?
Starsi pracownicy są coraz liczniej reprezentowani wśród siły roboczej. Jako że ludzie pracują dłużej, priorytetem stało się zarządzanie BHP w odniesieniu do starzejących się pracowników.
Zwiększenie poziomu zatrudnienia i wydłużenie okresu aktywności zawodowej są ważnymi celami polityki krajowej i europejskiej od końca lat 90. XX wieku. Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku od 55 do 64 lat w UE-27 wzrósł z 40,5% w 2005 r. do 58,5% w 2018 r. Jest to wciąż znacznie poniżej wskaźnika zatrudnienia osób w wieku od 20 do 64 lat, który wynosił 72,6% w 2018 r.
Przyjęty w strategii „Europa 2020” cel zwiększenia stopy zatrudnienia ludności w wieku 20–64 lat do 75% oznacza, że Europejczycy będą musieli pracować dłużej.
Wiele cech, takich jak mądrość, myślenie strategiczne, postrzeganie całościowe i rozwaga, pojawia lub rozwija się wraz z wiekiem. Z upływem lat wzrasta również doświadczenie zawodowe i wiedza fachowa.
Niektóre zdolności funkcjonalne, głównie fizyczne i sensoryczne, ulegają jednak pogorszeniu w trakcie naturalnego procesu starzenia się. Potencjalne zmiany zdolności funkcjonalnych muszą być brane pod uwagę w ocenie ryzyka i wymagają odpowiedniego dostosowania warunków pracy i miejsca jej wykonywania.
Związane z wiekiem zmiany funkcjonalne nie są jednolite ze względu na indywidualne różnice stylu życia, odżywiania, kondycji fizycznej, predyspozycji genetycznych w zakresie podatności na choroby, poziomu wykształcenia oraz charakteru pracy i innych środowisk.
Starsi pracownicy nie są jednorodną grupą i mogą występować znaczne różnice pomiędzy osobami w tym samym wieku.
Związany z wiekiem spadek możliwości dotyczy głównie zdolności fizycznych i sensorycznych, które mają największe znaczenie przy ciężkiej pracy fizycznej. Przejście od przemysłu wydobywczego i wytwórczego w kierunku usług i przemysłu opartego na wiedzy, a także wzrost automatyzacji i mechanizacji oraz zastosowania urządzeń zasilanych elektrycznie, są czynnikami, które zmniejszyły zapotrzebowanie na ciężką pracę fizyczną.
W tej sytuacji na znaczeniu zyskuje wiele zdolności i umiejętności przypisywanych osobom starszym, takich jak umiejętności interpersonalne, obsługa klienta i świadomość jakości.
Wiele zmian związanych z wiekiem ma ponadto wpływ na zdolność wykonywania niektórych, ale nie wszystkich, czynności zawodowych. Na przykład zmiany zmysłu równowagi są istotne w przypadku strażaków i pracowników służb ratowniczych, którzy pracują w ekstremalnych warunkach, obsługując ciężki sprzęt i przenosząc ludzi. Z kolei pogorszenie zdolności oceny odległości i prędkości poruszających się obiektów ma wpływ na zdolność kierowania pojazdami w nocy, ale nie ma znaczenia w przypadku pracowników biurowych.
Wiek to tylko jeden z aspektów zróżnicowanej siły roboczej. Ocena ryzyka uwzględniająca aspekt wieku oznacza wzięcie pod uwagę właściwości różnych grup wiekowych, w tym potencjalnych zmian zdolności funkcjonalnych i stanu zdrowia.
Ryzyko istotne dla starszych pracowników to w szczególności:
- ciężka praca fizyczna,
- zagrożenia związane z pracą zmianową,
- wysoka/niska temperatura i hałas w miejscu pracy.
Jako że różnice indywidualne zwiększają się wraz z upływem lat, nie można dokonywać założeń wyłącznie w oparciu o wiek. Ocena ryzyka powinna uwzględniać wymagania pracy w stosunku do umiejętności i stanu zdrowia danej osoby.
Dobrze zaprojektowane miejsce pracy niesie korzyści dla wszystkich grup wiekowych, w tym osób starszych. Zmiany możliwości i zdolności powinny być kompensowane zmianami w organizacji pracy, takimi jak na przykład:
- przeprojektowanie stanowiska pracy lub rotacja,
- częstsze krótkie przerwy,
- lepsza organizacja pracy w systemie zmianowym, np. szybka rotacja zmian do przodu (co 2–3 dni),
- odpowiednie oświetlenie i ograniczanie hałasu,
- ergonomiczna konstrukcja urządzeń,
Źródło: https://osha.europa.eu/pl/themes/osh-management-context-ageing-workforce