Obowiązkiem każdego pracownika służby BHP jest znajomość podstawowego kryterium ogólnych zasad oceny uciążliwości pracy, czyli wydatku energetycznego. Ocena taka jest niezbędna w realizacji rozporządzeń w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów oraz w kwestii prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących piersią. Stosowanych jest kilka metod opiniowania uciążliwości pracy, które umożliwiają samodzielne dokonanie takiej oceny.

Wyniki oceny wydatku energetycznego mogą być podstawą do zmiany warunków środowiska, narzędzi i metod pracy w celu usprawnienia wysiłku pracownika lub mogą być ostrzeżeniem przed skutkami zbyt dużego obciążenia. Na ogólną ocenę obciążenia fizycznego pracą składają się przede wszystkim wielkość wydatku energetycznego, wysiłek statyczny i obciążenie wywołane monotypowością ruchów.

Natomiast pomiar energii zużywanej na określoną pracę dynamiczną dokonywany jest metodą pośrednią:

• metodą pomiarów wentylacji płuc,
• metodą kalorymetrii bezpośredniej,
• metodą kalorymetrii pośredniej,
• metodami chronometrażowo-tabelarycznymi.

Mierniki wydatku energetycznego typu MWE wykorzystują zależność między wentylacją płuc, zużyciem tlenu a wydatkiem energetycznym. Pomiary tą metodą wymagają profesjonalnego przeszkolenia i dużego doświadczenia, dlatego są wykonywane jedynie przez odpowiednich specjalistów. Dodatkowo ten sposób oceny wydatku energetycznego jest uciążliwy dla badanych pracowników i powoduje zakłócenie cyklu produkcyjnego.

Stosując tę metodę oceny uciążliwości pracy, należy wziąć pod uwagę, iż podczas wykonywania lekkiego zajęcia, sam pomiar wentylacji płuc może być tak silnym bodźcem emocjogennym, że spowoduje zawyżenie danych w stosunku do rzeczywistego zapotrzebowania metabolicznego.

Mylne wyniki mogą wystąpić także podczas bardzo dużego wysiłku na skutek gromadzenia się kwaśnych produktów przemiany materii, które powodują zakłócenie równowagi kwasowo–zasadowej i doprowadzą do zawyżenia wyników.

Metoda chronometrażowo–tabelaryczna zakłada, że wydatek energetyczny jest podobny dla różnych osób wykonujących te same czynności i mających takie samo doświadczenie w realizowaniu zadań. Różnice występujące przy takim szacunku dotyczą najczęściej masy ciała pracowników wykonujących takie same czynności.

Decydującym elementem zróżnicowania wielkości wydatku energetycznego dla danej pracy jest różny czas potrzebny na jej wykonanie.

Metoda chronometrażowo–tabelaryczna polega przede wszystkim na obserwacji pracy i wyodrębnianiu czynności, w odniesieniu do których wydatek energetyczny może być określony na podstawie opracowanych tabel.

Gdy trudno jest ocenić wydatek energetyczny dla danych czynności w opracowanych tabelach, należy zastosować metodę Lehmanna. Polega ona na określeniu dwóch odnośników, przydatnych do oceny uciążliwości pracy. Mogą to być np. pozycja ciała, zaangażowanie grupy mięśni i stopnia ciężkości pracy (praca lekka, średnio ciężka lub ciężka).

Po określeniu danych, według tabeli Lehmanna należy je pomnożyć przez czas wykonywania czynności. Tak obliczona wartość stanowi całkowity wydatek energetyczny.

Przy stosowaniu metody Lehmanna należy wziąć pod uwagę współczynnik 0,85, ważny podczas oceny pracy wykonywanej przez kobiety oraz pomiar parametrów mikroklimatu na ocenianym stanowisku.

Dzięki wyżej opisanym metodom służba BHP może ocenić wydatek energetyczny pracownika i zarekomendować pracodawcy odpowiednie zmiany, które poprawią warunki pracy.

Źródło: https://www.bhp-center.com.pl/metody-oceny-wydatku-energetycznego-pracownika/

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.