Według  danych GUS poślizgnięcia, potknięcia i upadki należą do najczęstszych przyczyn wypadków wśród pracowników zatrudnionych we wszystkich sektorach gospodarki. Wielu zdarzenim wypadkowym określanym jako „upadki na tym samym poziomie” można zapobiec lub zminimalizować prawdopodobieństwo ich wystąpienia.

Upadki na tym samym poziomie spowodowane mogą być przez poślizgnięcie, czyli utratę przyczepności, lub potknięcie, czyli napotkanie przeszkody. Czynnikami mającymi wpływ na poślizgi i potknięcia są: jakość podłoża, noszone obuwie, czynniki związane ze środowiskiem (np. warunki oświetleniowe) i organizacją pracy. Na zwiększenie ryzyka poślizgnięcia czy potknięcia mają też wpływ czynniki ludzkie, takie jak wiek, masa ciała, sprawność ruchowa i wzrokowa, a także „parametry biomechaniczne kończyny w fazach przejściowych chodu”.

Poślizgnięcie

Poślizgnięcie to nagła utrata przyczepności do podłoża, prowadząca do „ślizgania się stopy po powierzchni podłoża wskutek mniejszej wartości współczynnika tarcia niż jest ona wymagana w danej chwili”. Powstawanie poślizgów związane jest przede wszystkim z jakością podłoża. Śliskość powierzchni może wynikać ze złego doboru podłoża do stosowanej technologii produkcji lub warunków jego użytkowania. Dlatego istotne jest, aby już na etapie projektowania miejsca pracy pomyśleć o odpowiednim doborze materiałów na podłogę, aby zmniejszyć ryzyko poślizgnięcia.
Ryzyko poślizgnięcia zwiększa rozlanie się cieczy, np. rozlanie oleju w warsztacie samochodowym czy wody wokół urządzeń ściekowych, myjących lub pryszniców. Poślizgnąć się można na brudnej albo świeżo zapastowanej lub umytej podłodze. Do upadku często prowadzi poślizgnięcie na zewnątrz budynków, latem może to być mokra trawa, jesienią i zimą oblodzony lub błotnisty grunt.

Potknięcia

Naukowa definicja potknięcia to nieodpowiednia „wielkość prześwitu pod stopą w czasie fazy przeniesienia kończyny w cyklu kroku”. Inaczej mówiąc, do potknięcia dochodzi, gdy nie podnieśliśmy kończyny na odpowiednią wysokość, w celu uniknięcia ewentualnego zderzenia z przeszkodą. Najczęstszymi przyczynami potknięć są: zaczepienie o progi i instalacje poprowadzone w poprzek przejść, uszkodzenia nawierzchni, zalegające na drogach przedmioty.

Lepiej zapobiegać

Przepisy dotyczące podstawowych wymagań mających na celu zapobieganie poślizgnięciom i potknięciom znajdują się w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Do obowiązków pracodawcy należy zastosowanie środków, które wyeliminują, a jeśli nie jest to możliwe – zmniejszą ryzyko narażenia na zagrożenie wynikające z poślizgnięcia lub potknięcia. Pierwszym krokiem jest zidentyfikowanie zagrożenia poprzez określenie oceny ryzyka zawodowego.

Bezpieczne podłogi i przejścia

Odpowiednie podłogi, dobrze oznaczone bez przeszkód przejścia to podstawa bezpieczeństwa w zakładzie pracy. Podłogi, a także schody powinny być stabilne, równe, nieśliskie, niepylące i odporne na ścieranie oraz nacisk, a także łatwe do utrzymania w czystości. W ciągach komunikacyjnych nie powinno być także progów, ani stopni. Różnice w poziomach podłogi powinny być wyrównane pochylniami o nachyleniu dostosowanym do rodzaju używanego środka transportu, ale nie większym niż 8 procent. Stopnie lub inne miejsca na przejściach zagrażające potknięciem się, upadkiem lub uderzeniem powinny być dobrze widoczne i oznakowane barwami bezpieczeństwa zgodnie z Polskimi Normami.

Przede wszystkim czystość i porządek

Wszystkie zanieczyszczenia podłóg – rozlane płyny, błoto, pył, drobne przedmioty powinny być natychmiast usuwane. Na podłodze nie powinny znajdować się przedmioty, które mogą spowodować potknięcie (przyczyna ponad połowy wszystkich potknięć). Wszystkie uszkodzenia nawierzchni (odłamana płytka podłogowa, zwinięty chodnik) powinny być natychmiast naprawione.

Gdy się człowiek spieszy, to się diabeł cieszy

Wiele zdarzeń związanych z poślizgnięciem czy potknięciem związanych jest z pośpiechem i roztargnieniem pracowników. Dlatego ważna jest dobra organizacja pracy, która nie wymusza na pracowniku wykonywania pracy w zbyt szybkim tempie.

Zarówno niedostateczne oświetlenie, jak i zbyt dużo światła może spowodować niedostrzeżenie niebezpieczeństwa znajdującego się na podłodze.

Istotną rolę w ograniczeniu zagrożenia wynikającego z poślizgnięcia odgrywa odpowiednie obuwie. W wielu miejscach pracy to pracodawca odpowiada, za obuwie pracowników, które oprócz komfortu niekiedy powinno spełniać dodatkowe wymagania dotyczące bezpieczeństwa. „Obuwie ochronne podlega badaniom odporności na poślizg, zgodnie z normą PN-EN ISO 13287:2013-04 Środki ochrony indywidualnej – Obuwie – Metoda badania odporności na poślizg. Właściwości ochronne obuwia powinny być podane przez producenta w ulotce dołączonej do obuwia, mogą być też zamieszczone na wszywce (wkładce). Odporność na poślizg oznaczona jest kodami SRA, SRB, SRC” – czytamy na stronie portalu asystentbhp.pl.

Małgorzata Kuźma
Źrodło: ciop.pl

Projekt otrzymał dofinansowanie z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu „Dialog społeczny – godna praca”.